اشارت فرموده است به افضل خصال رضيّه و احسن اعمالِ مرضيّه كه آن ، ايمان و نيكى كردن با مسلمانان است . پس هر سعادتمندى كه بدين دو صفت متّصف گردد ، به يقين از بركات «وعد اللّه المؤمنين والمؤمنات جنّات تجري من تحتها الأنهار »۱ با نصيب گردد و از ثمرات «اِرحموا مَن في الأرض جميعا ، يرحمكم من في السّماء» ۲ بهره يابد و همچنين اشارت ۳ فرموده به اخبث ضلال رديّه و اَنجسِ صفات خبيثه كه آن شرك و بدى كردن با مسلمانان است . پس هر بى توفيقى كه بدين دو سيرت ، ميسّر گردد ، بى شك به شقاوت ابدى گرفتار آيد كه ۴«و من يشرك باللّه فقد ضلّ ضلالاً بعيدا »۵ و به خسران سرمدى پايبند گردد كه «لا يرحم اللّهُ مَن لا يرحم النّاس» ۶ و بدان كه فضيلت و خباثت جمله اقوال و افعال ، نظر با رضا و سَخَط حضرت ذى الجلال است .
نظم
نيك است هرچه هست ، رضايش قرين آنزشت است آنچه شد ، سَخَط حق بدان قرين۷
و اكنون اشارتى كنيم به حقيقت ايمان و مسلم و نفع و ضر و شرك ، چنانچه اهل تحقيق ايراد كرده اند ، مستعينا باللّه المستعان .
امّا ايمان ، اِفعالى است مأخوذ از امن و امان و در لغت ، به معنى تصديق آمده است ؛ يعنى باور داشتن و بگرويدن و آنچه در حديث وارد است ، بدين معنى ۸ است و همزه ايمان ، چون همزه صيرورت بود ، معنى مؤمن بر اين تقدير ، امن گرديده بود از آن كه كاذبش دانند ۹ و عباد را بدين معنى ، مؤمن گويند و چون همزه تعديه بوَد ، ۱۰ مؤمن امن گرداننده بود غير را و حضرت خداوند را بدين معنى مؤمن گويند و لفظ
1.. سوره توبه ، آيه ۷۲ .
2.. سنن الترمذي ، ج ۳ ، ص ۲۱۷ ؛ سنن أبي داود ، ج ۲ ، ص ۴۶۴ ؛ مسند أحمد ، ج ۲ ، ص ۱۹۰ .
3.. ف: اشاره .
4.ف: ـ كه.
5.. سوره نساء ، آيه ۱۱۶ .
6.. صحيح البخاري ، ج ۸ ، ص ۱۶۵ ؛ صحيح مسلم ، ج ۷ ، ص ۷۷ .
7.. ف: قريب .
8.. ف: + اشاره .
9.. ف: ندانند .
10.. ف: + معنى .