ايمان چون به لام متعدّى بوَد ، ۱ متضمّن معنى اذعان بوَد و چون به باء متعدّى بوَد ، متضمّن معنى اقرار و اعتراف بوَد ؛ امّا «مُسلم» يعنى مسلمان ، و مسلمان آن است كه دين حضرت محمّد ـ عليه الصلاة والسّلام ـ را ۲ قبول كرده و اطاعتِ امر حق مى كند و «مسلمين» ، جمع مُسلم است ، يعنى مطيعين و ماضى وى كه «اَسلم» است ، در لغت به معنى اطاع و انقاد و خَضَع آمده است و در حديث نبوى عليه السلاموارد است كه مسلم ، آن است كه برادران دينى او از شرّ زبان و دست او به سلامت باشند و گويند اسلام ، مأخوذ است از سلامت ، ۳ و مُسلم بدان ۴ گويند كه به واسطه انقياد ، سلامت مى يابند از قصد خون و مال ، چنانچه در احاديث بدين معنى ، اشارت ۵ واقع است و حضرت رسالت ـ عليه التّحية والسّلام ـ از اسلام ، به عباداتِ خمسه مفروضه تعبير فرمود كه ۶ «الإسلام أن تشهد أن لا إله إلاّ اللّه ، و أنّ محمّدا رسول اللّه ، و تقيم الصلاة ، و تؤتي الزكاة ، و تصوم رمضان ، و تحجّ البيت إن استطعت إليه سبيلا» ؛ ۷ يعنى اسلام آن است كه گواهى دهى كه نيست هيچ خدايى سزاوار پرستش ، مگر اللّه تعالى و محمّد ، فرستاده خداى است و نماز به پاى دارى و زكات مال بدهى و روزه رمضان بدارى و حج بگزارى ، اگر توانايى دارى . ۸ پس در عرف اهل شرع اسلام ، اين عبادات خمسه بوَد كه هر يكى از اين ، ركنى است از اركان دين و آن كس را كه بدين عبادات ، قيام نمايد ، مُسلم گويند و بدان كه حقيقت ايمان ، به موجب نصّ حديث نبوى ـ عليه تحيّة الرّحمن ـ كه: «الإيمان أن تؤمن باللّه و ملائكته ، و كتبه و رسله ، واليوم الآخر ، و بالقَدر خيره و شرّه من اللّه تعالى» ، ۹ مبنى بر شش اصل است: اصل اوّل ، معرفت خداى عز و جل ؛ چه ، ۱۰ مقصود از ايجاد جميع كائنات و
1.. ف: است .
2.. ف: ـ را .
3.. ف: مأخوذ از سلامت است .
4.ف: + جهت.
5.ف: اشاره.
6.ف: فرموده.
7.. صحيح مسلم ، ج ۱ ، ص ۲۹ ؛ سنن النسائي ، ج ۸ ، ص ۹۷ ؛ سنن أبي داود ، ج ۲ ، ص ۴۱۱ .
8.. ف: ـ (و حج . . . دارى) .
9.. صحيح مسلم ، ج ۱ ، ص ۲۹ ؛ مسند أحمد ، ج ۱ ، ص ۲۸ ؛ سنن الترمذي ، ج ۴ ، ص ۱۲۰ .
10.. ف: ـ چه .