است در اراضى بال و آن ، مُلزم سَخَط حضرت ذوالجلال است ، چنان كه كلام مَلِك متعال كه «وليست التوبة للّذين يعملون السيّئات حتّى إذا حضر أحدهم الموت قال إنّي تبت الآن » ، ^۱ مُخبر از سوى مآل اين حال است . پس مبادرت به بَقْر زمين دل به مِنجت توبه ، از چنين خطايى مانع آيد و تعاقب تنقيه آن به جاروب انابت ، از چنين بلايى صيانت نمايد و كلام مَلِك علاّم كه: «إنّما التّوبة على اللّه للّذين يعملون السّوء بجهالةً ثمّ يتوبون من قريبٍ » ، ^۲ بيان اين مقصود مى فرمايد .

نظم

ناگهان اى بنده گر كردى گناهتوبه كن ، در حال ،^۳عذر آن بخواه
چون گناه نقد آيد در وجودتوبه نسيه ندارد هيچ سود
در اِنابت كاهلى كردن خطاستبر اميد زندگى كان^۴بى وفاست
و در تعقيب اين امر مر ^۵ امر اولى را اشارتى است به آن كه انسان در هيچ حالى از اِغواى شيطان نفس و هوا ايمن نيست و از توبه ، ناگزير است ، چنانچه آياتى كه خبر است از توبه انبيا عليهم السلام بدين مشعر و كلام خاتم النّبيين كه: «واللّه إنّي لأستغفر اللّه في اليوم أكثر من سبعين مرّة» ^۶ از اين مطلوب ، مخبر است ؛ يعنى سوگند به خداى كه من در ^۷ هر روزى از هفتاد كرّت بيشتر توبه و استغفار مى كنم . و هرگاه انبيا را با كمال مجاهدات و فوز به اعلا مراتب عنايات خالق ارض و سماوات ، حال اين بود ، از امثال ما تيره روزگارانِ نادان ، خود كه گويد . پس عاقل را ^۸ در هيچ وقت از تدارك مافات به عبادات ، على الخصوص به توبه و استغفار ، غافل نشايد بودن ؛ چه به حقيقت ، قالع و قامع اصول خبائث ، اينهايند .
از شيخ ذوالنّون مصرى ـ قدست أسراره ـ منقول است كه مى فرمودى ^۹ كه: خداى