امور معيشت ، و اين از قوّه نطقى حاصل آيد . پس هرگاه عمل اين قوا بر حَسَب اعتدال بوَد ـ كه خُلق نيكو عبارت از آن است ـ اين مقاصد ، به احسنِ وجوه ، حاصل و احوال منتظم بوَد ، والاّ فلا ، و امور اخروى كه جميع آن مترتّب بر تحصيل معارف و حقايق و وصول به مراتب كمالات و عروج بر معارج سعادات است هم به خُلق نيكو ميسّر گردد ؛ زيرا كه مُدركِ جمله ، نفْسِ ناطقه است و مادام كه نفوس ديگر ، مطيع و منقاد او نگردند و او را تسلّط در مِلك خويش پديد نيايد ، اجراى احكام خود نتواند كرد و به مقصود نتواند پرداخت ، چنانچه در احاديث سابقه ، اشارتى ^۱ بدين معانى شده . پس در تسليط او ^۲ كه خُلق حَسَن نتيجه آن است ، ^۳ تمامى اين مطالب ، بى شبهه حاصل شود و از اين جاست كه چون حضرت رسالت ـ عليه الصّلاة والسّلام ـ دعا مى كردى ، ^۴ بسيار مى فرمودى كه: «اللّهم إنّي أسألك الصحّة والعافية و حُسن الخُلق!» . ^۵ يعنى بار خداوندا! ^۶ از حضرت تو مى طلبم صحّت و فراغت و خُلق نيكو را ، و هم از اين جهت است آنچه فرمود كه ^۷ : «ليس للمؤمن شيءٌ خيرٌ من حُسن الخلق» ؛ ^۸ يعنى بنده مؤمن را هيچ عطايى از حضرت حق ، بهتر از خُلق نيكو نيست و مؤيّد اين مطالب است آنچه در آثار ، وارد است كه حضرت نبوى ـ عليه الصّلاة والسّلام ـ فرمود كه: «سه چيز است كه هركه را از اين سه چيز ، يكى حاصل نباشد ، هيچ عملى از اعمال خير ، او را سود ندارد: پرهيزكارى كه او را از شرّ معصيت ، نگاه دارد ، يا تحمّلى كه سپر جهل جاهل ^۹ گردانَد ، يا خُلق نيك تا ^۱۰ بدان در ميان خلق ، زندگانى كند .