صادر نشود و اين نوع صوم ، مقرون به فلاح است و در شرع نيز ^۱ غايت ^۲ مبالغه همين است ؛ ليكن ^۳ نزد ارباب طريقت ، صحّت صوم ، مشروط است به محافظت آيينه دل از غبارِ خواطر نفسانى و زنگ ^۴ دواعى لذّات جسمانى و هموم تصاريف به امور فانى و باز كشيدن التفات از هرچه غير حقّ است و سدّ طرق شواغل ، به دوام مراقبه و ذكر و فكر و غيبت سر از رؤيت و تفاصيل متفرّقات به ملازمت آداب و تنزّه و انقطاع از لوث لذّات و كدورت شهوات و صوم را منافع و فضايل ^۵ بسيار است كه ادناى آن ، آن است كه سپر آتش دوزخ مى گردد و ^۶ به واسطه آن كه افعى نفس امّاره را به مرزبه جوع و عطش ، سركوفته مى دارد و قواى غضبى و شهوانى را كه غولان نور عقل اند ، به قوّت و رياضت ، مقهور مى سازد و صفات صائم را در بوته مجاهده ، مصفّا مى كند و كدورات عُود وجود او را در مِجمر رياضت مى سوزد و آيينه دل را به واسطه صفاى مجاهده ، ^۷ مستعد ^۸ قبول واردات عقبا مى گردانَد ^۹ و اعلاى آن ^۱۰ آن كه حضرت حق ـ عزّ شأنه ـ ، اين ركن را از جميع اركان ، به شرف اختصاصْ مخصوص فرموده ^۱۱ و بر وفاى حقوق آن ، ثواب بى نهايت از حضرت خود وعده نموده كه: «كلّ حسنةٍ بعشر أمثالها إلى سبعمئة ضعف ، إلاّ الصيام ؛ فإنّه لي و أنا اُجزي به» ^۱۲ و سرّ همه مرادات و قصارى جميع مقصودات ، خود همين است كه از بنده اى ^۱۳ فعلى صادر گردد كه مقبول آن درگاه و درخورِ آن بارگاه بوَد و جمله فضايل و كمالات نظر با اين امر ، فضل و كمال است . پس چون عاقل فَطِن ^۱۴ اطّلاع يافت بر فضايل اين ركن ، يقين داند كه هرچند در رعايت صحّت و استحكام آن ، بيش سعى كند ، به مثوبات آن ، بيش فائز گردد .
امّا حج چون در لغت ، قصد و نيّت بوَد و خزانه نيّات ، قلب است ، صحّت او بدان