يعقوب، 729 ـ 817 ه ق ، عالم لغوى و لغت نويس معروف ايرانى؛ صاحب كتاب قاموس. در كازرون متولد شد، و از هشت سالگى در شيراز به كسب علوم پرداخت و بعد براى تحصيل ادب و علوم عصر خود به واسط و بغداد رفت (745ه ق). در 750ه ق به دمشق رفت و در محضر درس تقى الدين سبكى حضور يافت. در 770ه ق به مكه رفت و سپس مدت 5 سال در هند (دهلى) اقامت گزيد. در 794ه ق به دعوت سلطان احمد ابن اويس، به بغداد رفت و سپس به ايران آمد. تيمور لنگ، پس از فتح شيراز، او را گرامى داشت، ولى وى در شيراز نماند و در 796ه ق به يمن رفت، و از طرف الملك الاشرف اسماعيل ابن عباس به عنوان قاضى القضات يمن تعيين شد، و پادشاه دختر او را نيز به زنى گرفت. فيروزآبادى در 802ه ق به حج رفت؛ همچنين، در 805ه ق نيز به مكه رفت، و سپس به زبيد بازگشت، و در شوال 817 در آن جا درگذشت. فيروزآبادى به هر ناحيه از قلمرو اسلامى آن روز كه سفر كرد ، مورد توجه فرمانروايان عصر خود بود. در روم (عثمانى) مورد توجه سلطان ايلدرم با يزيد شد و در مصر و يمن و بغداد و تبريز نيز مورد توجه واقع شد. فيروزآبادى در زمينه حديث و تفسير و تاريخ نيز كتاب نوشته است، ولى حوزه اصلى كار وى همان لغت نويسى به شمار مى رود. وى با تأليف كتاب قاموس، يكى از معتبرترين لغت نامه هاى زبان عربى را تأليف كرد. گذشته از قاموس، آثار ديگرى نيز از وى در دست است كه بسيارى از آنها به چاپ نرسيده. از آنها كه به چاپ رسيده كتب ذيل را مى توان نام برد: تَحبير المُوَشّين (الجزاير، 1909)؛ سِفْر السعادة يا صراط المستقيم به زبان فارسى، كه به عربى ترجمه شده است؛ تنوير المِقباس من تفسير ابن عباس (قاهره، 1290ه ق). ^۱