درآمد

واژه شناسى «مسجد»

واژه «مسجد» ، در لغت اسم مكان و از ريشه «سجد» ، به معناى سر فرود آوردن و اظهار تذلّل و خاكسارى است . ابن فارِس مى نويسد :
السينُ وَ الجيمُ و الدّالُ ، أصلٌ واحدٌ مُطَّرِدٌ يَدُلُّ عَلى تَطامُنٍ و ذُلٍّ ، يُقالُ : سَجَدَ ، إذا تَطامَنَ و كُلُّ ما ذَلَّ فَقَد سَجَد . ^۱
سين و جيم و دال ، داراى يك معناى اصلى و فراگير است كه بر فروتنى و خاكسارى دلالت مى كند . وقتى گفته مى شود : «سَجَدَ» كه شخص ، فروتنى كرده باشد و هر آنچه خاكسارى كند ، سجده كرده است .
ديگر واژه شناسان عرب نيز با عباراتى مشابه ، همين مضمون را تأييد كرده اند . بنا بر اين ، چنان كه گفته شد ، در زبان عربى «سجود» به معناى خاكسارى و سر فرود آوردن در برابر ديگرى است و «مسجد» ، به معناى مكان چنين اقدامى است .

مسجد ، در فرهنگ قرآن و حديث

در فرهنگ قرآن و حديث ، «سجود» ، نه تنها به معناى سر فرود آوردن ، بلكه

تقويت فرهنگِ ساختن مسجد ، چگونگى طرّاحى و معمارى آن ، احترام به اين پايگاه مقدّس ، رعايت احكام و آداب آن ، اهمّيت مساجد تاريخى ، لزوم هوشيارى در برابر سوء استفاده هاى سياسى و اجتماعى از اين پايگاه ، و از همه مهم تر ، گسترش فرهنگ حضور عموم مسلمانان و خصوصا جوانان در مسجد ، نكات مهم و آموزنده اى را ارائه مى نمايد .
گفتنى است كه اين مجموعه ، بخشى از دانش نامه ميزان الحكمه است كه به دليل اهمّيت موضوع و به پيشنهاد فاضل گران قدر آقاى تقى قرائتى ـ كه تلاشى ستودنى در گسترش فرهنگ مسجد دارد ـ ، به صورتى مستقل ، ارائه مى گردد .
در اين جا ، لازم مى دانم از همه فضلا و پژوهشگران عزيز و بزرگوار «پژوهشكده علوم و معارف حديث» كه در پديد آوردن و عرضه اين اثر سيهم بوده اند ، بويژه فاضل ارجمند جناب آقاى مرتضى خوش نصيب كه در تحقيق اين فرهنگ نامه ، اين جانب را مساعدت نمود و افزون بر اين ، با ترجمه زيباى خود ، زمينه بهره مندى پارسى زبانان را از آن فراهم ساخت ، صميمانه سپاس گزارى نمايم . از خداوند منّان براى همه آنان ، پاداشى در خورِ فضل حضرتش مسئلت دارم . خداوند توفيق خدمت بيشتر به معارف ناب اسلام را به همه ما عنايت فرمايد!
محمّد محمّدى رى شهرى
پنجم بهمن ماه 1386
شانزدهم محرّم الحرام 1429