107
انسان شناسي از منظر قرآن و حديث

«و چارپايان را براى شما آفريد : در آنها براى شما [وسيله] گرمى و سودهايى است ، و از آنها مى خوريد . و در آنها براى شما زيبايى است ، آن گاه كه [آنها را] از چراگاه برمى گردانيد و هنگامى كه آنها را به چرا مى بريد . و بارهاى شما را به شهرى مى برند كه جز با مشقّت بدن ها نمى توانستيد بدان برسيد . قطعا پروردگار شما ، رئوف و مهربان است . و اسبان و شتران و خران را [آفريد] تا بر آنها سوار شويد ، و [براى شما ]تجمّلى [باشد] . و آنچه را نمى دانيد ، مى آفريند» .

«همان كسى كه اين زمين را براى شما گهواره اى گردانيد و براى شما در آن ، راه ها نهاد ، باشد كه راه يابيد . و آن كس كه آبى به اندازه ، از آسمان فرود آورد . پس به وسيله آن ، سرزمينى مُرده را زنده گردانيديم . همين گونه [از گورها] بيرون آورده مى شويد . و همان كسى كه جفت ها را يكسره آفريد ، و براى شما از كشتى ها و دام ها [وسيله اى] كه سوار شويد ، قرار داد تا بر پشت آن[ها] قرار گيريد . پس چون بر آن[ها] برنشستيد ، نعمت پروردگار خود را ياد كنيد و بگوييد : «پاك است كسى كه اين را مسخّر ما گردانيد ؛ و[گرنه] ما را ياراى آنها نبود»» .

حديث

۷۴.امام زين العابدين عليه السلام :ستايش ، خداى را كه نيكويى هاى آفرينش را براى ما برگزيد ، و روزى هاى پاكيزه را به ما ارزانى داشت ، و امتياز سَرورى بر همه خلق را براى ما قرار داد . پس به لطف قدرت او ، همه آفريدگانش فرمانبر مايند و به واسطه عزّت او ، سر در طاعت ما دارند .

۷۵.امام صادق عليه السلامـ در بياناتش به مفضّل بن عمر ـ: همچنين است هوا . اگر بسيارى و گستردگى آن نبود ، اين مردم از دود و بخار ، خفه مى شدند . چون دود و بخارها در هوا سرگردان مى ماندند و نمى توانستند تدريجا به ابر و مِه تبديل شوند . پيش تر در خواصّ هوا به اندازه كفايت ، سخن گفتيم . آتش نيز همين گونه است . . . .
خاصيّت ديگرى كه در آتش وجود دارد ، اين است كه از ميان همه حيوانات ، تنها به انسان اختصاص داده شده است ؛ زيرا براى او در آتش ، مصلحت و منفعت است ؛ چه آن كه اگر آتش را در اختيار نمى داشت ، زيان بزرگى در زندگى اش به او مى رسيد ، در صورتى كه بهايم ، آتش را به كار نمى گيرند و از آن ، بهره نمى برند .
و چون خداوند عز و جل مقدّر فرمود كه اين چنين باشد ، لذا براى انسان ، دست و انگشتانى مناسب براى روشن ساختن آتش و به كار گرفتن آن ، خلق كرد ، و چنين چيزى در اختيار بهايم نگذاشت ؛ بلكه به آنها قدرت تحمّل سختى و كاستى در زندگى داده شد تا مشكلاتى را كه با نبود آتش به انسان مى رسد ، آنها را گرفتار نسازد .


انسان شناسي از منظر قرآن و حديث
106

«وَ الْأَنْعَـمَ خَلَقَهَا لَكُمْ فِيهَا دِفْ ءٌ وَ مَنَـفِعُ وَمِنْهَا تَأْكُلُونَ * وَ لَكُمْ فِيهَا جَمَالٌ حِينَ تُرِيحُونَ وَ حِينَ تَسْرَحُونَ * وَ تَحْمِلُ أَثْقَالَكُمْ إِلَى بَلَدٍ لَّمْ تَكُونُواْ بَــلِغِيهِ إِلَا بِشِقِّ الْأَنفُسِ إِنَّ رَبَّكُمْ لَرَءُوفٌ رَّحِيمٌ * وَ الْخَيْلَ وَ الْبِغَالَ وَالْحَمِيرَ لِتَرْكَبُوهَا وَ زِينَةً وَ يَخْلُقُ مَا لَا تَعْلَمُونَ» . ۱

«الَّذِى جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ مَهْدًا وَ جَعَلَ لَكُمْ فِيهَا سُبُلاً لَّعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ * وَ الَّذِى نَزَّلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاء بِقَدَرٍ فَأَنشَرْنَا بِهِ بَلْدَةً مَّيْتًا كَذَ لِكَ تُخْرَجُونَ * وَ الَّذِى خَلَقَ الْأَزْوَ جَ كُلَّهَا وَ جَعَلَ لَكُم مِّنَ الْفُلْكِ وَ الْأَنْعَـمِ مَا تَرْكَبُونَ * لِتَسْتَوُاْ عَلَى ظُهُورِهِ ثُمَّ تَذْكُرُواْ نِعْمَةَ رَبِّكُمْ إِذَا اسْتَوَيْتُمْ عَلَيْهِ وَ تَقُولُواْ سُبْحَـنَ الَّذِى سَخَّرَ لَنَا هَـذَا وَ مَا كُنَّا لَهُ مُقْرِنِينَ» . ۲

الحديث

۷۴.الإمام زين العابدين عليه السلام :الحَمدُ للّهِِ الَّذِي اختارَ لَنا مَحاسِنَ الخَلقِ ، وأجرى عَلَينا طَيِّباتِ الرِّزقِ ، وجَعَلَ لَنَا الفَضيلَةَ بِالمَلَكَةِ عَلى جَميعِ الخَلقِ ، فَكُلُّ خَليقَتِهِ مُنقادَةٌ لَنا بِقُدرَتِهِ ، وصائِرَةٌ إلى طاعَتِنا بِعِزَّتِهِ . ۳

۷۵.الإمام الصادق عليه السلامـ فيما بَيَّنَهُ لِلمُفَضَّلِ بنِ عُمَرَ ـ: وهكَذَا الهَواءُ ، لَولا كَثرَتُهُ وسَعَتُهُ لَاختَنَقَ هذَا الأَنامُ مِنَ الدُّخانِ وَالبُخارِ ، الَّتي يَتَحَيَّرُ فيهِ ويَعجِزُ عَمّا يُحَوَّلُ إلَى السَّحابِ وَالضَّبابِ أوَّلاً أوَّلاً ، وقَد تَقَدَّمَ مِن صِفَتِهِ ما فيهِ كِفايَةٌ . وَالنّارُ أيضا كَذلِكَ ...
ثُمَّ فيها خَلَّةٌ اُخرى وهِيَ أنَّها مِمّا خُصَّ بِهِ الإِنسانُ دونَ جَميعِ الحَيَوانِ لِما لَهُ فيها مِنَ المَصلَحَةِ ، فَإِنَّهُ لَو فَقَدَ النّارَ لَعَظُمَ ما يَدخُلُ عَلَيهِ مِنَ الضَّرَرِ في مَعاشِهِ ، فَأَمَّا البَهائِمُ فَلا تَستَعمِلُ النّارَ ولا تَستَمتِعُ بِها .
ولَمّا قَدَّرَ اللّهُ عَزَّ وجَلَّ أن يَكونَ هذا هكَذا ، خَلَقَ لِلإِنسانِ كَفّا وأصابِعَ مُهَيَّأَةً لِقَدحِ النّارِ وَاستِعمالِها ، ولَم يُعطِ البَهائِمَ مِثلَ ذلِكَ ، لكِنَّها اُعينَت بِالصَّبرِ عَلَى الجَفاءِ وَالخَلَلِ فِي المَعاشِ ، لِكَيلا يَنالَها في فَقدِ النّارِ ما يَنالُ الإِنسانَ . ۴

1.النحل : ۵ ـ ۸ .

2.الزخرف : ۱۳ ـ ۱۰ .

3.الصحيفة السجادية : ص ۲۱ الدعاء ۱ .

4.بحار الأنوار : ج ۳ ص ۱۲۳ و ج ۶۰ ص ۸۸ ح ۱۱ كلاهما نقلاً عن الخبر المشتهر بتوحيد المفضل .

  • نام منبع :
    انسان شناسي از منظر قرآن و حديث
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1387
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 62257
صفحه از 240
پرینت  ارسال به