157
انسان شناسي از منظر قرآن و حديث

حديث

۱۱۷.امام على عليه السلام :انسان ، دو امتياز دارد : خِرد و گويايى . با خِرد ، بهره مى گيرد ، و با گويايى ، بهره مى رساند .

۱۱۸.امام على عليه السلام :[ارزشِ] انسان ، به دو عضو كوچك است : به دلش و زبانش . اگر بجنگد ، دليرانه (با دلى قوى) مى جنگد ، و اگر سخن بگويد ، گويا [و رسا] مى گويد .

۱۱۹.امام على عليه السلام :كمال مرد به شش چيز است : به دو كوچك ترينش ، و دو بزرگ ترينش ، و دو وضعيّتش . دو كوچك ترين او عبارت اند از : دل و زبان او . اگر بجنگد ، دليرانه مى جنگد ، و اگر سخن بگويد ، گويا [و رسا ]سخن مى گويد . دو بزرگ ترين او عبارت اند از : خِرد و همّت او .
و دو وضعيّتش عبارت اند از : دارايى و زيبايى او .

۱۲۰.امام على عليه السلام :اى مردم ! در انسان ، ده كار است كه زبانش آنها را انجام مى دهد : [زبان ]گواهى است كه از درونْ خبر مى دهد ، داورى است كه به دعواها پايان مى بخشد ، گوينده اى است كه با آن پاسخ داده مى شود ، ميانجى اى است كه با آن به نيازها رسيدگى مى شود ، وصف كننده اى است كه به وسيله آنْ چيزها شناخته مى شوند ، فرماندهى است كه به نيكى فرمان مى دهد ، و اندرزگويى است كه از زشتى باز مى دارد ، تسليت دهنده اى است كه به وسيله آنْ غم و اندوه ها تسكين مى يابند ، و حاضرجوابى است كه به وسيله آنْ كينه ها كنار مى روند ، و شيرينى است كه گوش ها از آن لذّت مى برند .

۱۲۱.امام على عليه السلام :اگر زبان نبود ، انسان ، جز يك نقش مجسّم يا حيوان سرگردان ، چيزى نبود .

۱۲۲.امام على عليه السلامـ در حكمت هاى منسوب به ايشان ـ: همان گونه كه ظرف هاى سفالين با آزمودن از طريق صدايشان شناخته مى شوند و سالم از شكسته آنها تميز داده مى شود ، انسان نيز به گفتارش آزموده مى شود و معلوم مى گردد كه چه در چنته دارد . ۱

1.تا مرد سخن نگفته باشد عيب و هنرش نهفته باشد


انسان شناسي از منظر قرآن و حديث
156

الحديث

۱۱۷.الإمام عليّ عليه السلام :لِلإِنسانِ فَضيلَتانِ : عَقلٌ ومَنطِقٌ ؛ فَبِالعَقلِ يَستَفيدُ ، وبِالمَنطِقِ يُفيدُ . ۱

۱۱۸.عنه عليه السلام :المَرءُ بِأَصغَرَيهِ : بِقَلبِهِ ولِسانِهِ ، إن قاتَلَ قاتَلَ بِجَنانٍ ، وإن نَطَقَ نَطَقَ بِبَيانٍ . ۲

۱۱۹.عنه عليه السلام :كَمالُ الرَّجُلِ بِسِتِّ خِصالٍ : بِأَصغَرَيهِ وأكبَرَيهِ ، وهَيئَتَيهِ ، فَأَمّا أصغراهُ : فَقَلبُهُ ولِسانُهُ ، إن قاتَلَ قاتَلَ بِجَنانٍ وإن تَكَلَّمَ تَكَلَّمَ بِبَيانٍ ، وأمّا أكبَراهُ فَعَقلُهُ وهِمَّتُهُ ، وأمّا هَيئَتاهُ فَمالُهُ وجَمالُهُ . ۳

۱۲۰.عنه عليه السلام :أيُّهَا النّاسُ ، فِي الإِنسانِ عَشرُ خِصالٍ يُظهِرُها لِسانُهُ : شاهِدٌ يُخبِرُ عَنِ الضَّميرِ ، حاكِمٌ يَفصِلُ بَينَ الخِطابِ ، وناطِقٌ يُرَدُّ بِهِ الجَوابُ ، وشافِعٌ يُدرَكُ بِهِ الحاجَةُ ، وواصِفٌ يُعرَفُ بِهِ الأَشياءُ ، وأميرٌ يَأمُرُ بِالحَسَنِ ، وواعِظٌ يَنهى عَنِ القَبيحِ ، ومُعَزٍّ تُسَكَّنُ بِهِ الأَحزانُ ، وحاضِرٌ تُجلى بِهِ الضَّغائِنُ ، ومونِقٌ ۴ تَلتَذُّ بِهِ الأَسماعُ . ۵

۱۲۱.عنه عليه السلام :مَا الإِنسانُ لَولَا اللِّسانُ ، إلّا صورَةٌ مُمَثَّلَةٌ أو بَهيمَةٌ مُهمَلَةٌ . ۶

۱۲۲.عنه عليه السلامـ فِي الحِكَمِ المَنسوبَةِ إلَيهِ ـ: كَما تُعرَفُ أوانِي الفَخّارِ بِامتِحانِها بِأَصواتِها ، فَيُعلَمُ الصَّحيحُ مِنها مِنَ المَكسورِ ، كَذلِكَ يُمتَحَنُ الإِنسانُ بِمَنطِقِهِ فَيُعرَفُ ما عِندَهُ . ۷

1.غرر الحكم : ح ۷۳۵۶ ، عيون الحكم والمواعظ : ص ۴۰۳ ح ۶۸۱۱ .

2.غرر الحكم : ح ۲۰۸۹ ، عيون الحكم والمواعظ : ص ۶۴ ح ۱۶۴۳ .

3.الخصال : ص ۳۳۸ ح ۴۲ ، معاني الأخبار : ص ۱۵۰ ح ۱ ، المواعظ العددية : ص ۲۹۸ ، روضة الواعظين : ص ۳۱۹ ، بحارالأنوار : ج ۷۰ ص ۴ ح ۱ .

4.أنِقَ الشيءُ : راعَ حُسنُه وأعجَبَ (مجمع البحرين : ج ۱ ص ۸۹ «أنق») .

5.الكافي : ج ۸ ص ۲۰ ح ۴ عن جابر بن يزيد ، تحف العقول : ص ۹۴ ، معدن الجواهر : ص ۷۱ نحوه ، بحارالأنوار : ج ۷۷ ص ۲۸۳ ح ۱ .

6.غرر الحكم : ح ۹۶۴۴ ؛ شرح نهج البلاغه : ج ۱۹ ص ۹ .

7.شرح نهج البلاغة : ج ۲۰ ص ۲۹۴ ح ۳۶۳ .

  • نام منبع :
    انسان شناسي از منظر قرآن و حديث
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1387
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 62305
صفحه از 240
پرینت  ارسال به