17
انسان شناسي از منظر قرآن و حديث

خجسته است خداوند ، كه بهترين آفريننده است» .
گفتنى است كه خداوند متعال ، در قرآن ، تنها يك بار از خود با توصيف «زيباترين آفريننده» ستايش كرده و آن هم هنگام آفرينش انسان است .
ب ـ آيات و احاديثى كه بر كرامت انسان و برترى او بر ساير آفريده ها دلالت دارند . ۱
ج ـ آيات و احاديثى كه تصريح مى كنند كه آنچه در زمين است ، بلكه همه جهان ، براى انسانْ آفريده شده است . ۲
د ـ آيات و رواياتى كه دلالت دارند بر اين كه خداوند متعال ، همه آنچه را در آسمان ها و زمين است ، مسخّر انسان كرده است . ۳
ه ـ آيات و رواياتى كه ويژگى هاى مثبت انسان را بيان كرده اند . ۴
و ـ آيات و رواياتى كه نظر به موقعيت «انسان كامل» دارند و اين كه انسان در سير تكاملى خود ، مى تواند به نقطه اى برسد كه مظهر اسما و صفات الهى گردد و بدين سان ، خليفه خدا ، مسجود فرشتگان و امامِ ملكوتيان شود . ۵

3 . انسان ، پيش از ورود به دنيا

مقتضاى تأمّل در شمارى از آيات قرآن و روايات اهل بيت عليهم السلام اين است كه انسان ، پيش از وجود دنيوى ، در نشئه اى ديگر ، از نوعى «وجود» برخوردار

1.ر . ك : ص ۹۳ (برترى هاى انسان / گراميداشت الهى) .

2.ر . ك : ص ۱۰۱ (برترى هاى انسان / آفرينش آنچه در زمين است، براى انسان) .

3.ر . ك : ص ۱۰۳ (برترى هاى انسان / آنچه در آسمان ها و زمين است، مسخّر اوست) .

4.ر . ك : ص ۱۴۹ (فصل پنجم: ويژگى هاى ستودنى انسان) .

5.ر . ك : ص ۲۲۵ (فصل نهم : انسان كامل) .


انسان شناسي از منظر قرآن و حديث
16

دارد ـ و روح ـ كه مبدأ آن ، امر الهى است ـ .
در روايات اهل بيت عليهم السلام گاه انسان به تركيبى از عقل و صورت ، و گاه به تركيبى از عقل و شهوت ، و گاه به تركيبى از عالم بالا و پايين ، تفسير شده كه اين تعاريف نيز در واقع ، تعابير ديگرى از تفسير انسان به جسم و روح الهى است .
همچنين در برخى از روايات ، انسان به موجودى كه ميان خدا و شيطان در حركت است ، تفسير شده كه گاه به سوى خدا مى رود و گاه به طرف شيطان تا اين كه در نهايت ، در زمره دوستان خدا قرار گيرد يا در شمارِ دشمنان او .
در برخى ديگر از روايات ، انسان به ترازويى تشبيه شده كه گاه به وسيله جهل (نادانى) از آن ، كاسته مى گردد و گاه به وسيله علم و معرفت ، به سوى كمال ، گرايش پيدا مى كند .
گفتنى است كه همه اين تعاريف ، در واقع ، تفسير اجمالى انسان و دورنمايى از حقيقت اين موجود پيچيده است ، نه تعريف تفصيلى آن .

2 . اهمّيت و ارزش انسان

آيات و احاديثى را كه بر اهمّيت و ارزش ممتاز انسان در جهان آفرينش ، دلالت دارد ، مى توان به شش دسته تقسيم كرد :
الف ـ روشن ترين آيه اى كه بر اهمّيت آفرينش انسان دلالت دارد ، آيه اى است كه در آن ، خداوند ، در پىِ آفرينش اين موجود پيچيده ، بدين گونه از خود ستايش مى نمايد كه :
«فَتَبَارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَــلِقِينَ .۱

1.مؤمنون : آيه ۱۴ .

  • نام منبع :
    انسان شناسي از منظر قرآن و حديث
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1387
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 56235
صفحه از 240
پرینت  ارسال به