حديث
۱۷۶.تفسير القمّى- به نقل از ابو بصير ـ: از امام صادق عليه السلام در باره سخن خداوند عز و جل : «و سوگند به نفس و آن كس كه آن را درست كرد» پرسيدم .
فرمود : «يعنى آن را آفريد و صورتش بخشيد . و فرموده او : «سپس ، پليدكارى و پرهيزگارى اش را به آن الهام كرد» ؛ يعنى [اين دو را] به آن شناساند و الهام كرد ، سپس آن را مخيّر ساخت و نفس هم [يكى از اين دو راه را ]اختيار كرد . «كه هر كس آن را پاك گردانيد ، مسلّما رستگار شد» ؛ يعنى نفس خود را پاك گردانيد . «و هر كه آلوده اش ساخت ، به يقين در باخت» ؛ يعنى نفس خود را گم راه و منحرف ساخت .
۱۷۷.امام على عليه السلام :هر كه با نفس خويش بستيزد ، پرهيزگارى را به كمال رسانده است .
۱۷۸.امام على عليه السلام :كمالِ شايستگى ، در گروه پيكار با نفس است .
۱۷۹.امام على عليه السلام :هر كس خويشتن را در راه اصلاح خود به رنج افكند ، به سعادت دست مى يابد .
۱۸۰.امام على عليه السلام :با خواهش [نفس] خود پيكار كن ، و با خشمت بستيز ، و با عادت هاى بد خود ، مخالفت نما تا جانت پاكيزه شود و خِردت كمال يابد و از پاداش پروردگارت بهره كامل ببرى .
۱۸۱.امام على عليه السلام :با تزكيه نفس است كه صفا[ى دل و نفس] حاصل مى شود .
۱۸۲.امام على عليه السلام :به اوج اهداف نمى رسند ، مگر اهل تهذيب [نفس] و مجاهده [با آن] .
۱۸۳.امام على عليه السلامـ هنگامى كه در باره جهان بَرين از ايشان پرسيده شد ـ: صورت هايى هستند برهنه از مادّه ، فراتر از قوّه و استعداد . خداوند بر آن صورت ها تجلّى كرد و آنها [به نور وجودْ ]روشن شدند ، و به آنها نگريست و درخشان شدند ، و مثال خود را در ماهيت آنها افكند ، پس افعالش را از آنها پديدار ساخت ، و انسان را داراى نفس ناطقه اى [مُدرك معقولات] آفريد كه اگر آن را با دانش و كردار ، پاك گرداند و بپروراند ، با گوهرهاى اوّليه علّت هايش (ذات عقول مقدّسه) همسان مى گردد ، و هرگاه مزاجش معتدل شود و اضداد ، جدا گردند ، (خصلت هاى اخلاقى در او به اعتدال گرايد و از افراط و تفريط ، سالم بماند) ،با آن هفت آسمان محكم (نفوس فلكيه) شريك مى شود . ۱
