ابهام موضوع و كوتاه و كم بودن فرصت هاى مساعد براى مطالعه و همچنين ساختمان خاصّ فكرى آدمى است . عبو از اين موانع ، بيش از حدّ انتظار ، دشوار است و بايد مساعى فراوانى در اين راه به كار برد . با اين همه ، هرگز شناخت ما از خود ، به پايه سادگى و زيبايى فيزيك نخواهد رسيد ؛ زيرا موانعى كه پيشرفت آن را متوقّف مى كنند ، هميشگى اند و بايد به اين نكته معترف بود كه انسان شناسى ، از تمام رشته هاى ديگر علوم ، دشوارتر و پيچيده تر است . ^۱
خلاصه سخنان آقاى كارِل ، عبارت است از :
الف . علم در باره شناخت انسان ، تا كنون ، چندان پيشرفتى نداشته است .
ب . هنوز روشى كه بتواند انسان را در اجزا و در مجموع و نيز در روابطش با محيطِ خارج بشناسد ، وجود ندارد .
ج . انسانى كه متخصّصان رشته هاى مختلف علومِ روز مى شناسند ، انسان واقعى نيست ؛ بلكه سايه اى ساخته و پرداخته تكنيك هاى آن علوم است .
د . علّت عدم پيشرفت علم در مورد شناخت انسان ، پيچيدگى و ابهام حقيقت انسان است و مانع هايى كه اين پيشرفت را متوقّف مى كنند ، هميشگى اند .
بنابر اين براى شناخت انسان ، بايد به سراغ كسى رفت كه انسان براى او موجودى شناخته شده است و او ، آفريدگار انسان است . آرى! تنها آفريدگار انسان است كه حقيقت اين موجود پيچيده را مى شناسد و از همه رازها و نيازهاى آن ، آگاه است .
«أَلَا يَعْلَمُ مَنْ خَلَقَ وَ هُوَ اللَّطِيفُ الْخَبِيرُ .^۲آيا آن كه آفريده است ، نمى داند ، با اين كه او باريك بين آگاه است؟!» .

اين كه هر يك از اين علوم ، تنها يك جنبه و يك جزء از اين مجموعه پيچيده را مطالعه مى كند و نتيجه اى خاص به دست مى دهد و تا آن جا كه تكامل تكنيكش اجازه مى دهد ، در اين راه به جلو مى رود ؛ ولى مجموعه اين مفاهيم انتزاعى ، از درك واقعيتِ آدمى، ناتوان است ؛ زيرا باز نكات پرارزش و مهمّى در تاريكى باقى مى مانند و كالبدشناسى و شيمى و فيزيولوژى و روان شناسى و علم تربيت و تاريخ و جامعه شناسى و اقتصاد و رشته هاى آنها ، به كنه وجود آدمى نمى رسند .
بنا بر اين ، انسانى كه متخصّصان هر رشته از اين علوم مى شناسند نيز واقعى نيست ؛ بلكه شبحى ساخته و پرداخته تكنيك هاى همان علم است ... . ^۱
يقينا بشر ، تلاش زيادى براى شناسايى خود كرده است ؛ ولى با آن كه ما امروز ، وارث گنجينه هايى از مطالعات دانشمندان و فلاسفه و عرفا و شعرا هستيم ، هنوز جز به اطلاعاتى ناقص در مورد انسان ، دسترس نداريم كه آنها نيز زاييده روش هاى تحقيق ما هستند و حقيقت وجود ما در ميان جمع اشباحى كه از خود ساخته ايم ، مجهول مانده است .
در واقع ، جهل ما از خود ، زياد است و نواحى وسيعى از دنياى درونى ما هنوز ناشناخته مانده است و بيشتر پرسش هايى كه مطالعه كنندگان زندگى انسان مطرح مى كنند ، بدون پاسخ مى ماند . ^۲
به خوبى روشن است كه تلاش هاى تمام علومى كه انسان را مورد مطالعه قرار داده اند ، به جايى نرسيده و شناخت ما از خود ، هنوز بسيار ناقص است . ^۳
به طور خلاصه ، كُندى پيشرفت علوم مربوط به انسان ، در مقايسه با تكامل سريع فيزيك و شيمى و مكانيك و نجوم ، معلول پيچيدگى و