دبیر علمی کنگرههای مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث گفت: مجموعه ۳۰ جلدی آثار سید مرتضی علمالهدی ویژه کنگره بینالمللی هزاره سید مرتضی علمالهدی منتشر میشود.
پایگاه حدیث نت به نقل از خبرگزاری فارس ـ قرون چهارم و پنجم با توجه به حضور عالمانی مانند شیخ صدوق، سید مرتضی، شیخ مفید و شیخ طوسی جزو قرون مهم و ارزشمند در تاریخ تشیع بوده است. کنگره بینالمللی هزاره سید مرتضی علمالهدی یکی از اقداماتی است که با توجه به هزاره وفات سید مرتضی با همکاری آستان مقدس حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) و مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث و چند نهاد علمی فرهنگی در دستور کار قرار گرفته است.
۱۳ موضوع پیشنهادی برای تدوین مقالات این کنگره در نظر گرفته شده زیستنامه، استادان و شاگردان، سلوک اخلاقی و معنوی، آثار و نوشتهها و جامعه شیعی در دوران سید مرتضی از جمله محورهای کنگره است.
فعالیتهای اجتماعی، اندیشههای قرآنی و حدیثی، اندیشههای کلامی (اعتقادی)، اندیشههای فقهی اصولی، اندیشههای فرهنگی اجتماعی، جایگاه و آرای ادبی و مباحث روشی و روششناسی سید مرتضی از محورهای دیگری است که علاقهمندان میتوانند در تالیف مقالات خود از آنها استفاده کنند.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این کنگره باحجتالاسلام مهدی مهریزی،دبیر علمی کنگرههای مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث وارد گفتوگو شدیم.
چه تالیفاتی سید مرتضی علمالهدی از خود به یادگار گذاشته است؟
سید مرتضی از عالمان بزرگ شیعه بود که در نیمه دوم قرن چهارم متولد شد، وی در حوزه مباحث کلامی، فقهی و قرآنی جز شخصیتهای ممتاز است. این عالم بزرگوار در برخی از رشتهها نخستین و مهمترین کتابها را تألیف کرده به عنوان مثال کتاب امالی سید مرتضی که در زمینه بحثهای تفسیری از کهنترین کتابها بوده که در باب تفسیر قرآن به رشته تحریر درآمده و مورد توجه عالمان جهان از شیعه و سنی است.
الذریعه الی اصول الشریعه از مفصلترین و کهنترین کتاب اصول شیعه در فقه بوده که توسط این عالم بزرگوار تالیف شده، شیخ مفید و برادر سید مرتضی و شخصیتهای دیگر کسانی هستند که تفکر کلامی عقلی شیعه را در آن دوره پایهگذاری کرده و از هویت فکری و اعتقادی شیعه دفاع کردهاند. به لحاظ جایگاه اجتماعی و تأثیرگذاری اجتماعی لقب علم الهدی به ایشان اختصاص پیدا کرده است.
چگونه برگزاری کنگره بینالمللی هزاره سید مرتضی علمالهدی در دستور کار موسسه دارالحدیث قرار گرفت؟
برگزاری بزرگداشت برای عالمان ری در برنامه دارالحدیث از سال ۸۰ قرار گرفته، تا کنون برای چهار شخصیت حضرت عبدالعظیم حسنی، ابوالفتوح رازی، مرحوم کلینی و عبدالجلیل رازی بزرگداشت را برگزار کرده است. در نظر داشتیم که هزاره سید مرتضی را برگزار کنیم که سال ۹۲ جلساتی برگزار شد، رئیس و شورای عالی مشخص شد و تابستان سال ۹۳ به صورت جدی کار را شروع کردیم.
فعالیت دبیرخانه کنگره از چه زمانی شروع شد و چه مراکزی با مؤسسه دارالحدیث همکاری میکنند؟
سالهای ۹۲-۹۱ شورای عالی تشکیل و شورای علمی، رئیس همایش و دبیر تعیین شد، ولی به دلیل آنکه درگیر کنگره آیتالله مشکینی بودیم، کارها به کندی پیش میرفت. کارها از تابستان ۹۳ به صورت جدی پیگیری شد، حدود ۱۶ مرکز مانند معاونت پژوهشی حوزه علمیه، دانشگاه ادیان و مذاهب، مجمع تقریب، مجمع جهانی اهل بیت(ع)، انجمن مفاخر و... در برگزاری کنگره مشارکت علمی و معنوی دارند.
اهداف و محورهای کنگره بینالمللی هزاره سید مرتضی علمالهدی چیست؟
درباره برنامههای این کنگره توضیحاتی بفرمایید؟ سه هدف کلی برای این کنگره در نظر گرفته شده، هدف نخست این است که آثار سید مرتضی علم الهدی با تصحیح خوب و استاندارد در کنار یکدیگر ارائه شود، به دلیل آنکه آثارش خیلی پراکنده منتشر شده و تصحیحهای خوبی ندارد، نسخههایی را شناسایی کردیم تا تصحیح شود. دومین هدف تکریم شخصیت سید مرتضی علم الهدی بوده که از ارکان شیعه است، در واقع فکر و میراث شیعه از طریق وی و افرادی مانند وی به ما رسیده است.
سید مرتضی علم الهدی تعلق خاطر به مکتب عقلانی شیعه دارد و نیاز امروز جامعه جهانی است، یعنی بحث عقلانیت فکر و تفاهم مذهبی جزو مواردی است که در فکر و سیره سید مرتضی بوده است.
کارهای اجرایی صورت گرفته کنگره بینالمللی هزاره سید مرتضی علمالهدی چیست؟
نسخههای آثار سید شناسایی و جمعآوری شد، محققان نواقص هر یک از کتب وی را شناسایی کردند، اکنون محققان مشغول فعالیت هستند. سید مرتضی رسالههای کوچکی دارد، ولی هنوز نسخههایش به طور کامل گردآوری نشده است. محورهای فراخوان که شامل عرصههای مختلف زندگینامه، فعالیتهای اجتماعی و اندیشههای سید مرتضی بوده منتشر شده و برای محققان فراوانی به زبان عربی و فارسی ارسال شده است.
تاکنون با ۲۰ نفر برای تدوین مقاله قرار داد منعقد کردهایم، برای این کنگره نیاز است مقالاتی در سه حوزه ایران، کشورهای اسلامی و اروپایی تالیف شود. کتابهایی که به تجزیه و تحلیل فکر سید مرتضی از موارد دیگر در دستور کار این کنگره است که در این زمینه قراردادهایی منعقد شده است. محققی برای شناختنامه سید مرتضی تعیین شده و صحبتهای اولیه با محققان برجسته در زمینه تحلیل تاریخ و زمانه سید مرتضی صورت گرفته که تقریبا نهایی شده است.
در بخش فعالیتهای فرهنگی تهیه تمبر و ثبت روز سید مرتضی در تقویم رسمی ایران در نظر گرفته شده که در این زمینه ثبت روز رسمی سید مرتضی به شورای انقلاب فرهنگی پیشنهاد شده است. طراحی اولیه تمبر صورت گرفته، کارهای رسمی آن در حال انجام است تا اداره پست کار چاپ را انجام دهد. با نماینده ایران در یونسکو صحبت شده تا از سوی سازمان جهانی فرهنگی یونسکو یک سال را به عنوان سال سید مرتضی اعلام کنند.
کدام یک از محصولات به عنوان دستاورد همایش آماده شده است؟
خروجی این همایش دو بخش است، بخشی مجموعه آثار سید مرتضی است که پیشبینی میشود مجموعه ۳۰ جلدی باشد و دیگری کارهایی درباره سید مرتضی بوده که تولیدات خود کنگره است و آن هم پیشبینی میشود حداقل ۱۰ جلد را به خود اختصاص دهد.
چه برنامههایی برای کنگره بینالمللی هزاره سید مرتضی علمالهدی در نظر گرفته شده است؟
روز ۲۷ دی که مصادف با روز وفات سید مرتضی است پیش نشست همایش برگزار میشود و در این روز تمبر همایش رونمایی خواهد شد. نشست دیگر در اسفند امسال برگزار میشود، ولی نشست اصلی در نیمه دوم سال ۹۴ پیشبینی شده است.
آیا برنامه ویژهای برای بخش بینالملل در نظر گرفتهاید؟
کنگره بین المللی است، زیرا سید مرتضی شخصیتی است که در میان اهل سنت شهرت فراوانی دارد و بر اساس آمار پایاننامههایی که در مراکز دانشگاهی دفاع شده بیش از ۱۱۰ عنوان است و از این عناوین تقریبا ۵۰ عنوان را اهل سنت در کشورهایی مانند عربستان، مصر و عراق تالیف کردهاند.
از سویی دیگر بسیاری از تصحیحهای کتابهای سید مرتضی علم الهدی را اهل سنت انجام دادهاند، به عنوان مثال امالی سید مرتضی بهترین تصحیحش را یک عالم سنی مصری انجام داده است، بنابراین شخصیت شناخته شده محسوب میشود. همایش به صورت بینالمللی برگزار میشود و از عالمان شیعه و اهل سنت در خارج از ایران و از مستشرقان در کشورهای اروپایی دعوت میشود تا در این همایش حضور داشته باشند.
توضیحاتی درباره فراخوان کنگره و نحوه ارزیابی داوران بفرمایید؟
فراخوان به سه زبان انگلیسی، عربی و فارسی منتشر شده و برای محققان ارسال شده که از محورهای مختلف زندگینامه، فعالیتهای اجتماعی سیاسی و اندیشههای سید مرتضی تشکیل شده است. هیئت ۱۰ نفری به بررسی مقالات میپردازند، هر مقاله را حداقل دو نفر بررسی میکند،
پس از اینکه دبیر علمی مشاهده و ارزیابی کرد، به دو نفر واگذار میشود و اگر آن دو نفر نتایج داوریاش نزدیک به یکدیگر بود، ترتیب اثر داده میشود و اگر بین آنها اختلاف نظر بود، داور سوم با تشخیص دبیر علمی تعیین میشود.
علاقهمندان تا پایان بهمن سال ۹۳ فرصت دارند که آثار خود را به دبیرخانه همایش به آدرس قم، بلوار ۱۵ خرداد، چهارراه نوبهار، بعد از شهرک جهاد، موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، دبیرخانه کنگرهها یا آدرس الکترونیکی Info@Hadithcongresses.ir ارسال کنند. ارزیابیها نیز ویژه مقالاتی است که ارسال میشود زیرا مقالات سفارشی توسط افراد صاحب قلم و شناخته شده تالیف میشود که استاندارد و قابل قبول است.