14 / 3 . شِدَّةُ حِسابِ العُلَماءِ

۲۱۵.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :إنَّ اللّهَ عز و جل يُعافِي الاُمِّيّينَ يَومَ القِيامَةِ ما لا يُعافِي العُلَماءَ. ^۱

۲۱۶.عنه صلى الله عليه و آله :ألا وإنَّ اللّهَ يَغفِرُ لِلجاهِلِ أربَعينَ ذَنباً قَبلَ أن يَغفِرَ لِلعالِمِ ذَنباً واحِداً ! ^۲

14 / 4 . عِقابُ عُلَماءِ السَّوءِ

۲۱۷.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :أوحَى اللّهُ إلى داوُودَ عليه السلام : لا تَجعَل بَيني وبَينَكَ عالِماً مَفتوناً بِالدُّنيا فَيَصُدَّكَ عَن طَريقِ مَحَبَّتي، فَإِنَّ اُولئِكَ قُطّاعُ طَريقِ عِبادِيَ المُريدينَ،إنَّ أدنى ما أنَا صانِعٌ بِهِم أن أنزَعَ حَلاوَةَ مُناجاتي عَن قُلوبِهِم. ^۳

۲۱۸.عنه صلى الله عليه و آله :العُلَماءُ رَجُلانِ : رَجُلٌ عالِمٌ آخِذٌ بِعِلمِهِ فَهذا ناجٍ ، وعالِمٌ تارِكٌ لِعِلمِهِ فَهذا هالِكٌ . وإنَّ أهلَ النّارِ لَيَتَأَذَّونَ مِن ريحِ العالِمِ التّارِكِ لِعِلمِهِ وإنَّ أشَدَّ أهلِ النّارِ نَدامَةً وحَسرَةً رَجُلٌ دَعا عَبداً إلَى اللّهِ فَاستَجابَ لَهُ وقَبِلَ مِنهُ ، فَأَطاعَ اللّهَ فَأَدخَلَهُ اللّهُ الجَنَّةَ ، وأدخَلَ الدّاعِيَ النّارَ بِتَركِ عِلمِهِ وَاتِّباعِهِ الهَوى وطولِ الأَمَلِ ، أمَّا اتِّباعُ الهَوى فَيَصُدُّ عَنِ الحَقِّ ، وطولُ الأَمَلِ يُنسِي الآخِرَةَ. ^۴

14 / 3 . سختى حسابرسى عالمان

۲۱۵.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :خداوند عز و جل در روز قيامت ، بى سوادان را از چيزهايى معاف مى دارد كه دانشمندان را از آنها معاف نمى كند .

۲۱۶.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هان! بدان كه خداوند ، چهل گناه را از نادان مى آمرزد ، پيش از آن كه يك گناه را از دانا بيامرزد .

14 / 4 . كيفر عالمان بد

۲۱۷.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :خداوند به داوود عليه السلام وحى كرد : «ميان من و خودت ، دانشمند مفتون دنيا را قرار مده كه تو را از مسير محبّت من ، باز مى دارد . اينان ، راهزنان راه بندگانِ خواهانِ من اند . كمترين كارى كه با آنان مى كنم ، اين است كه شيرينىِ راز و نياز با خود را از دل هايشان مى برم» .

۲۱۸.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :دانشمندان ، دو گونه اند : مردى دانا كه به دانش خود ، عمل مى كند ـ و اين ، نجات يافته است ـ و دانشمندى كه دانش خود را وا نهاده ـ و اين ، هلاك شده است ـ ، و دوزخيان از بوى دانشمندِ وا گذارنده دانش خود ، اذيّت مى شوند و پشيمان ترين و پرحسرت ترينِ ساكنان جهنّم ، مردى است كه بنده اى را به سوى خدا فرا خوانده و او پاسخ مثبت داده و از وى پذيرفته و اطاعت خدا را كرده و خدا هم او را به بهشت برده است ؛ ولى آن دعوت كننده را به سبب وا گذاردن دانشش و پيروى از هوسش و درازىِ آرزويش ، به دوزخ افكنده است . پيروى هوس ، از حق باز مى دارد و درازىِ آرزو ، آخرت را از ياد مى برد .