3. قديمي‌ترين کسي که علي بن ابراهيم از او روايت کرده، از کساني که تاريخ وفاتشان ثبت شده، محمد بن خالد طيالسي است که در سال 259ق، وفات يافت.
از آنچه گفته شد، برمي‌آيد که تاريخ تولد علي بن ابراهيم بايد حدود سال 230ق، يا اندکي پس از آن باشد؛ البته به نظر مي‌رسد که اين تاريخ نبايد از سال 240ق، بيشتر باشد.
تاريخ وفات او نيز معلوم نيست، اما در سال 307ق، زنده بوده است. شيخ صدوق از حمزه بن محمد بن احمد بن جعفر روايت کرده که گفته است:
علي بن ابراهيم بن هاشم در سال 307ق، خبر داد به ما... . ۱
به نظر مي‌رسد که علي بن ابراهيم اندکي پس از اين تاريخ وفات يافته است.
درنگي در تفسير مشهور به تفسير القمي
کتاب تفسير القمي ـ که امروزه بدين نام مشهور است ـ از دو بخش اصلي پيوسته به هم شکل يافته است:
1. تفسير علي بن ابراهيم قمي ـ که اکنون از او سخن مي‌گوييم ـ و روايات و اخباري که بخش اعظم آنها را از پدرش روايت کرده است.
اين تفسير را شاگردش ابوالفضل، عباس بن محمد بن قاسم بن حمزة بن امام موسي کاظم( روايت کرده است.
2. روايات شاگردش عباس (که پيش‌تر از او ياد شد) که بيشتر آنها را از احمد بن محمد بن سعيد هَمداني، معروف به ابن‌عُقده (م 333ق) به سندش از ابو جارود، زياد بن منذر، از امام باقر( روايت کرده است.
از اين عباس در کتاب‌هاي انساب ياد شده، ولي در کتاب‌هاي رجالي ذکري از او به ميان نرفته است.
يادآور مي‌شود که شيخ طوسي جد او، محمد بن قاسم بن حمزة بن موسي علوي( را از اصحاب امام هادي( به شمار آورده است. ۲
خلاصة آنچه گذشت، آن است که اين تفسير از دو تفسير اصلي شکل يافته است: تفسير علي بن ابراهيم و تفسير ابو جارود. هر کدام از اين دو تفسير سندي مخصوص به خود دارد که هر کس به اين تفسير رجوع کند، از آن آگاه مي‌شود.
علاوه بر اين، عباس علوي (شاگرد قمي) در روايتش به ابن‌عقده اکتفا نکرده، بلکه از مشايخ ديگري نيز روايت کرده است؛ از آن جمله:
۱.محمد بن جعفر رزاز؛ راوي تفسير (ابوالفضل، عباس بن محمد) مي‌گويد:
حدثنا محمد بن جعفر الرزاز، عن يحيي بن زکريا، عن علي بن حسان، عن عبدالرحمن بن کثير، عن ابي‌عبدالله( في قوله تعالي:مَا أَصَابَ مِن مُصِيَبةٍ۳ و ۴
1.يون اخبار الرضا(، ج۱، ص۲۹۲، ح۴۳.
2.رجال الطوسي، ص۴۴۴، ش۴۱.
3.سوره حديد، آيه۲۲.
4.فسير القمي، ج۲، ص۳۳۱.
