سرچشمه های احاديث - صفحه 49

البته چنانچه جمله «عبدت الله مخلصا حتي اتاک اليقين»؛ همچون دو زيارت مشابه ديگر (زيارت دوم و سوم)، مؤخر آورده شود، عبارت سليس‌تر مي‌گردد.
افعال ديگري هم که در اين بند وارد شده، همگي ريشه قرآني دارند؛ فعل جهاد به همراه سبيل در آيات چندي وارد شده است؛ ۱ فعل تبليغ يا ابلاغ رسالت به همراه فعل نصح يا مشتقات آن در چند آيه وارد شده، ولي در هيچ يک جار و مجرور «بالحکمة و الموعظة الحسنة» ديده نمي‌شود. به اين چند آيه توجه فرماييد:
أُبَلِّغُكُمْ رِسَالَاتِ رَبِّي وَأَنْصَحُ لَكُمْ . ۲أُبَلِّغُكُمْ رِسَالَاتِ رَبِّي وَأَنَا لَكُمْ نَاصِحٌ أَمِينٌ . ۳قَالَ يَاقَوْمِ لَقَدْ أَبْلَغْتُكُمْ رِسَالَةَ رَبِّي وَنَصَحْتُ لَكُمْ . ۴
جمله ديگر اين بند، «و عبدت الله [مخلصاً] حتي اتاک اليقين» هم برگرفته از آيه وَاعْبُدْ رَبَّكَ حَتَّى يَأْتِيَكَ الْيَقِينُ۵ است.
گفتني است که بند سوم مورد بحث ما در دو زيارت ديگر هم وارد شده که در آنها جمله «بالحکمة و الموعظة الحسنة» ذکر نشده، لذا براي يافتن آنها بايد از ديگر تعابير اين سند ياري گرفت؛ لذا تأکيد بر اين نکته مفيد است که براي يافتن روايات مشابه نبايد به يک تعبير بسنده کرد، بلکه تعبيرهاي گوناگون را در کنار هم به کار گرفت تا مجموعه روايات مشابه را ـ که به گونه زنجيره‌اي با يکديگر ارتباط دارند ـ پيدا کرد.
براي تکميل بحث ما نقل پاره‌اي از اين دو زيارت مفيد است:

زيارت مشابه پنجم

در بحارالانوار زيارت ديگري براي پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله نقل شده که به طور صريح، به روايت نسبت داده نشده است. اين زيارت با زيارتي که پيش‌تر به عنوان زيارت مشابه چهارم نقل کرديم، شباهت بسيار دارد و تفاوت مهم آن دو ـ که در اين بحث تأثير دارد ـ نيامدن «بالحکمة و الموعظة الحسنة» است.
ما در اينجا به نقل بند مشابه با بند سوم زيارت مورد بحث اکتفا مي‌کنيم:
اشهد انّک قد بلّغت رسالات ربک و نصحت لامتک و جاهدت في سبيل الله حق جهاده داعياً الي طاعته زاجراً عن معصيته و انّک لم تزل بالمؤمنين رؤوفاً رحيماً و علي الکافرين غليظاً حتي اتاک اليقين.۶

1.سوره بقره، آيه۲۱۸؛ سوره نساء، آيه۹۵؛ سوره مائده، آيه۳۵ و ۵۴؛ سوره انفال، آيه۷۲ و ۷۴؛ سوره توبه، آيه۱۹ و ۲۰ و ۲۴ و ۴۱ و ۸۱؛ سوره حجرات، آيه۱۵؛ سوره ممتحنه، آيه۱؛ سوره صف، آيه۱۱.

2.سوره اعراف، آيه۶۲.

3.سوره اعراف، آيه۶۸.

4.سوره اعراف، آيه۷۹.

5.سوره حجر، آيه۹۹.

6.بحارالانوار، ج۱۰۰، ص۱۶۰.

صفحه از 59