. تمييز مشترکات و توحيد مختلفات اسامي رجال؛ اگر هر دو راوي با يک نام خوانده شوند و کنيه‌اي متفاوت داشته باشند، اين تمييز در کنار عوامل ديگر با کنيه امکان‌پذير خواهد شد؛ همچنين است اگر يک راوي با دو نام متفاوت مطرح شده باشد؛ به عنوان مثال، در ترجمه ثابت بن دينار در معجم رجال آن را برابر و متحد با ثابت بن أبي صفيه مي‌يابيم و در پي آن، دليل اين اتحاد را چنين مي‌خوانيم:
قال الشيخ: ثابت بن دينار يکني أبا حمزة الثمالي و كنية دينار أبوصفية. ۱
همين‌‌گونه است اتحاد دو نام سالم بن مکرم و سالم بن أبي سلمه. ۲ البته اتحاد هميشه از اين طريق اثبات نمي‌شود. ۳
4. تصحيح نسخ اسانيد؛ در برخي موارد مي‌توان اثر کنيه را در تصحيح نسخ برخي اسانيد کتب حديثي ديد، و خطاهاي اسناد را برطرف کرد. در زير چند نمونه در اين باره آورده مي‌شود؛ در معجم رجال سندي از الکافي نقل شده است؛ به اين ترتيب:
روي محمد بن يعقوب أيضاً عن علي عن أبيه عن أحمد بن محمد بن أبي نصر عن أبي جميله عن مفضل بن صالح.
ولي در ادامه، سند را به نقل از التهذيب شيخ با تفاوتي اندک چنين مي‌خوانيم:
و لکن رواها الشيخ بسنده عن علي عن أبيه عن أحمد بن محمد بن أبي نصر عن أبي جميله مفضل بن صالح.
تفاوت آشکار، زيادي يک شخص در انتهاي سند نخست است. آية‌الله خويي درباره اين تفاوت، ضمن پذيرش سند التهذيب، چنين قضاوت مي‌کند:
و هو الصحيح [يعني سند التهذيب] لأن أبا جميلة کنية لمفضل بن صالح، فوقعت كلمة «عن» زائدة في الكافي. ۴
در نمونه ديگري از اختلاف نسخ نجاشي سخن به ميان مي‌آيد. در شرح حال الحسين بن أبي سعيد نسخه‌اي از رجال النجاشي آن را الحسن آورده است و اين اشتباه در نسخه چاپي کتاب نيز تکرار شده؛ به گونه‌اي که در عنوان نام راوي حسين است و در شرح احوال وي او را به حسن خوانده است. مؤلف معجم رجال اين اشکال را از طريق تمسک به کنيه‌هاي غالبي برطرف مي‌کند:
و الظاهر أن اسم الرجل كان حسيناً بقرينة أن كنيته أبوعبدالله و هو كنية المسمّين بالحسين غالباً... . ۵
1.معجم رجال الحديث، ج۳، ص۳۸۵.
2.همان، ج۸، ص۲۴.
3.ر.ک: همان، ج۷، ص۱۱۷.
4.معجم رجال الحديث، ج۲، ص۲۳۹.
5.همان، ج۵، ص۱۸۰.
