روايات اهل‌ بيت(ع) در منابع اهل‌ سنت - صفحه 154

روايات عمر بيش از 650 و ميزان روايات عثمان بيش از دويست روايت است، اما روايات ابوذر و عمار از صد روايت بيشتر نيست. گفتني است كه روايات ابن‌عمر و ابن‌عباس در كتاب بيهقي نيز فراوان است. او از از ابن‌عباس بيش از هزار و نهصد و از ابن‌عمر بيش از هزار و سيصد روايت نقل كرده است.

ي. كنز العمال

متقي هندي بيشترين ميزان روايات را در ميان كتب يازده‌گانة مذكور از امام علي آورده است. او نزديك به سه‌هزار و پانصد روايت از امام علي نقل كرده است كه اين ميزان با حذف مكررات به 2723 روايت مي‌رسد كه عددي در خور توجه است. گفتني است كه مجموع روايات ابوبكر در كتاب او نزديك به چهارصد روايت، ميزان روايت عمر حدود هزار روايت و ميزان روايات، عثمان تنها حدود دويست روايت است كه در مقايسه با روايات امام علي بسيار اندك مي‌نمايد. تعداد روايات ابوذر نيز بيش از 350 روايت و روايات عمار كمتر از صد روايت است؛ با اين همه، تعداد روايات ابن‌عمر و ابن‌عباس نيز در اين كتاب از ميزان روايات امام علي عليه السلام كمتر است. او از ابن‌عمر، بدون حذف مكررات، حدود دوهزار و هفتصد و از ابن‌عباس نيز نزديك به همين ميزان روايت نقل كرده است؛ در حالي كه ميزان روايات امام علي عليه السلام در كنز العمال، حتي با حذف مكررات، از اين ميزان بيشتر است. از اين‌رو، تنها با يك نگاه اجمالي به ميزان روايات امام علي، عبدالله بن عباس و عبدالله بن عمر در كتاب‌هاي دهگانة فوق و مقايسة آنها با آمار موجود در كتاب كنز العمال مي‌توان دريافت كه مؤلفان كتاب‌هاي دهگانة پيشين تا چه اندازه از نقل روايت‌هاي امام علي عليه السلام غافل بوده‌اند.

اقوال و افعال امام علي عليه السلام در منابع اهل‌سنت

مي‌دانيم كه اهل‌سنت در كنار روايات منسوب به پيامبر، به اقوال صحابه و تابعان نيز در زمينه‌هاي مختلف آنها استناد مي‌كنند. از اين‌رو، شايسته است كه ميزان اقوال و افعال منسوب به هر يك از ائمة اهل‌بيت عليهم السلام ـ كه از ديدگاه اهل‌سنت هركدام به نوعي صحابه يا تابعي تلقي مي‌شوند ـ نيز مورد بررسي قرار گيرد تا ميزان رويكرد محدثان اهل‌سنت به اين‌گونه روايات نيز بازكاويده شود.
محدثان اهل‌سنت، با اين‌که در مقام نقل از ديگر صحابه و تابعان كتاب‌هاي خود را از نظريات ايشان و آرا و منقولات آنها پر كرده‌اند، اما در مواجهه با ائمة اهل‌بيت عليهم السلام كمتر به آرا و اقوال ايشان توجه كرده‌اند؛ به گونه‌اي ‌كه مجموع اقوال و افعال منسوب به امام علي در كتب شش‌گانة اهل‌سنت از تعداد انگشتان دست تجاوز نمي‌كند. بخاري و مسلم هيچ روايتي از اين دست نياورده‌اند. ترمذي تنها يك روايت از اين‌گونه روايات آورده و ابوداود و ابن‌ماجه، هر كدام، تنها دو روايت از اين نوع روايات ذكر كرده‌اند. نسايي و احمد بن حنبل نيز هر كدام تنها سه روايت در اين زمينه آورده‌اند.
از ميان مؤلفان يازده‌گانة فوق، تنها متقي هندي و بيهقي به اين‌گونه روايات توجه نشان داده‌ و آنها را تا حدودي در كتاب‌هاي خود آورده‌اند. متقي هندي حدود 712 و بيهقي حدود 450 روايت از اين‌ دست نقل كرده‌اند. بدين‌ترتيب، مجموع اقوال و افعال منسوب به امام علي در منابع يازده‌گانة اهل‌سنت بيش از هزار روايت است كه بيشتر آنها را بيهقي و متقي هندي روايت كرده‌اند.

صفحه از 183