سيری در کتاب الوافی - صفحه 200

مرحوم فيض اين دو عنوان را يكجا جمع كرده و يك باب را با نام «باب السّفه و السّباب» ۱ آورده و روايات هر دو باب را يكجا جمع آورى كرده است؛ گويا به خواننده مى فهماند كه دشنام دادن، خود نوعى سفاهت و نادانى است.

2. شرح لغت هاى موجود در روايات و برخى از آيات

فيض در اين زمينه در حدّ يك شاهكار زحمت كشيده است و مى توان شرح لغت هاى روايات در الوافي را از بزرگ‌ترين خدمت هاى اين دانشمند به سنّت دانست؛ حتى اگر به جمع آورى واژه‌هاي معنا شده در الوافي بپردازيم، مجموعه خوبى در « غريب القرآن و غريب الحديث» پديد مى آيد. فيض از اين‌كه شارحان آيات قرآنى و روايات، در كلام اهل لغت تتبع و دقت الکافي اعمال نمى كند، گله مند است ۲ و در شرح روايت، لغت هاى مشكل آن را معنا مى كند و اين شيوه را در سرتاسر الوافي به كار برده است.
نمونه هايى از شرح لغت هاى فراوان را در ج1، ص247ـ249 و ص474ـ 475 و ص487 ـ 488؛ ج2، ص29ـ30 و ص140ـ 141 و 486 و 487؛ ج4، ص156 ـ 157 و ص227 ـ 228؛ ج5، ص1079ـ1080؛ ج9، ص1358ـ1360 مى بينيم تا آنجا كه در شرح يك روايت گاهى حدود شصت كلمه را معنا مى كند. ۳
در هنگام تبيين معناى لغوى كلمه به قرائت هاى مختلف يا نسخه بدل‌هاي آن و نيز معناى كلمه در زمان صدور روايت توجه دارد؛ زيرا گاهى يك كلمه اكنون در معنايى به كار مى رود كه در زمان معصومان( به اين معنا نبوده است، لذا نمى توان روايت را بر طبق معناى فعلى تبيين كرد.
از ميان منابع لغوي، فيض عنايت بيشتري به النهاية فى غريب الحديث و الاثر، التهذيب في اللغة، الصحاح، القاموس المحيط و المصباح المنير داشته است.

3. نقل روايت هاى مناسب با هر باب از غير كتب اربعه

گرچه بناى فيض بر جمع آورى روايات كتب اربعه است و معمولاً روايات كتب ديگر را به عنوان شرح بر احاديث كتب اربعه آورده، لكن در بسيارى از موارد، احاديث مناسب با يك باب را از غير كتب اربعه نيز جمع آورى كرده است؛ مثلاً در «باب الاشارة و النص على صاحب الزمان صلوات ‌الله عليه» مى فرمايد:
و مما يناسب ذكره فى هذا الباب ما رواه الشيخ الصدوق( فى كتاب الكمال الدين.
آن‌گاه، چهار روايت از اين كتاب آورده است. ۴ شبيه همين سخن را در«باب الغيبة» آورده و هشت روايت از اكمال به عنوان متمم باب نقل كرده است. ۵

1.الوافي، ج۵، ص‌۹۵۰.

2.همان، ج۶، ص‌۲۴۵.

3.همان، ج۲، ص‌۱۶۱-۱۶۴.

4.همان، ج۲، ص‌۳۹۴.

5.همان، ج۲، ص‌۴۱۹ ـ ۴۲۵.

صفحه از 210