سيری در کتاب الوافی - صفحه 203

اين خدمت فيض ناشى از در دست داشتن نسخه هاى مختلف و به ويژه نسخه هاى اصل1 از كتب اربعه است.
علامه شعرانى( از ميان كتب روايى، الوافي را برگزيده و روى آن كار كرده و بر آن حاشيه زده است. ايشان انگيزه خود را در انتخاب الوافي چنين بيان مى كند:
جمعى از علماي متأخر در صدد جمع آورى تمام روايات كتب اربعه برآمده اند. در اين ميان دو كتاب الوافي و وسائل‌الشيعة مشهور گشته اند؛ الوافي دراين ميان داراى امتيازاتى ويژه است، از جمله: آوردن اصول و فروع، عدم تقطيع روايات، شرح و توضيح روايات و از همه مهم‌تر «صحّت نسخه» است كه دراين باب، الوافي داراى اهميت ويژه اى است، لكن وسائل اين امتيازها و بويژه صحّت نسخه و دقت در نقل را ندارند. از اين رو، اطمينانى به درستى نسخه هاى موجود در وسائل نيست و فرد محقق چاره اى جز مراجعه به منابع وسائل ندارد. البته در اين صورت، ديگر نيازى به خود وسائل پيدا نخواهد كرد. ۱

9. تصحيح اسناد روايات كتب اربعه

برخى از روايات در كتب اربعه بدون سند و يا با سند ناقص يا سند غيرمعتبر آمده است. اين امر براى متأخران ـ كه پافشارى كامل بر اعتبار سند دارند ـ مشكل ايجاد مى كند. مرحوم فيض با استفاده از خود كتب اربعه يا كتاب روايى ديگر، سند آن را تكميل و يا قابل اعتبار نموده است. اين مسأله در مورد روايات من لايحضره الفقيه بسيار اهميت دارد؛ زيرا مرحوم صدوق در بسيارى از موارد، سند روايت را نقل نكرده و آن را به صورت «روى» يا «فى رواية» يا «سئل المعصوم» آورده است و يا تنها به ذكر آخرين راوى و صحابى معصوم اكتفا نموده، ولى در مشيخه نيز سند خود را به او نقل نكرده و يا آن‌که مضمون روايتى را به قلم خود و به صورت فتوى نقل كرده است، بدون آن‌که آن را به معصوم نسبت دهد. البته مرحوم صدوق در بسيارى از اين موارد، سند آن را در جاى ديگرى از الفقيه يا كتاب هاى ديگرش آورده است، لكن براى شخصى كه رواياتى را بدون سند يا با سند ناقص و غير معتبر در كتب اربعه مى بيند و از اسناد كامل آن در جاى ديگر بى خبر است، اين روايات داراي اعتبار نخواهد بود. مرحوم فيض در اين ميدان قدم گذاشته و سندها را كنار هم جمع كرده است و اين امر سبب شده كه بسياري از سندهاى ناقص، كامل و يا قابل اعتبار گردد.

10. رعايت تقواى علمى در نسبت دادن نظريه هاى عالمانه به صاحبان آنها

فيض هرگاه سخنى را از يكى از دانشمندان در شرح احاديث بيابد و بپسندد، آن را نقل مى كند؛ لكن مانند برخى از نويسندگان، به سرقت علمى نمى پردازد، بلكه آن را به صاحب سخن نسبت مى دهد؛ حتى گاهى چندين صفحه در شرح روايتى، از ديگران نقل كرده است و آن را به صاحب آن، نسبت مى دهد. در ج1،

1.همان، اسلاميه، ج۱، ص‌۲، حاشيه مرحوم شعرانى(.

صفحه از 210