سيری در کتاب الوافی - صفحه 204

ص97، 98، 105، 114، 120، 266، 312 و 363 مطالبى از ملا صدرا با انتساب به او نقل مى كند. در ج1، ص94ـ106، دوازده صفحه در شرح روايتى قلم زده است. سپس مى گويد:
اكثر مطالبي كه در شرح اين فقره از حديث آورده‌ام از كلام صدر المتألهين استفاده كرده‌ام. ۱

11. تبيين فلسفه برخى از مطالب مطرح شده در آيات قرآنى يا روايات

در حديثى وارد شده است:
اذا كان يوم القيامة...فتوزن دماء الشهداء مع مداد العلماء فيرجح مداد العلماء على دماء الشهداء.۲
فيض در شرح آن مى فرمايد:
سرّ برترى مركّب عالم بر خون شهيد، آن است كه قلم عالم سبب حفظ دين از كفر و گمراهى است، بنابراين، انسان را از خلود در جهنم و محروميّت دايمى از زندگى در كنار نيكان و بهره بردن از نعمت هاى الهى مى رهاند، ولى خون شهيد سبب حفظ جان و مال مردم در دنيا مى شود و اين دو امر قابل مقايسه نيست. ۳

12. تبعيت محض از دليل در فتاواى فقهى

در بحث هاى فقهى الوافي، تكيه و اعتماد فيض بر ادلّه است؛ لذا بسيارى از فتواهاى فقها را به جهت عدم وجود دليل بر آن ردّ مى كند؛ با آن‌که برخى از آن فتاوا مشهور است؛ از جمله:
در غسل ترتيبى، مشهور فقها قايل به شستن سه بخش از بدن به صورت مرتّب و به دنبال يكديگر هستند. اوّل: سر و گردن، دوم: نيمه راست بدن، سوم: نيمه چپ بدن.
ولى فيض معتقد است كه تنها تقديم سر و گردن بر بدن لازم است؛ لكن بين نيمه راست و چپ ترتيبى نيست، بلكه كلّ بدن از بالا به پايين شسته مي‌شود؛ گرچه مستحب است در هر بخش، اوّل سمت راست شسته شود؛ مثلاً اوّل كتف راست و بعد كتف چپ، سپس دست راست و بعد دست چپ، بعد پهلوى راست و آن‌گاه پهلوى چپ و...
فيض در اين زمينه گفته است:
تقديم نيمه راست بر نيمه چپ واجب نيست و دليلى بر آن وجود ندارد و اين نظريه، صرفاً فتواى مشهورى است كه مدرك ندارد. البته در اسلام سفارش (استحبابى) شده است كه در هنگام انجام كارهاى نيك، نيمه راست بدن را مقدم بداريم. اين استحباب در غسل مستلزم آن است كه در هر يك از اعضا، عضو راست را قبل از عضو چپ مورد شستشو قرار دهيم، نه آن‌که تمام اعضاى نيمه راست را قبل از نيمه چپ بشوييم. ذوق سالم انسان نيز چنين حكم مى كند كه بدن را از بالا به پايين بشوييم و براى رعايت استحباب، هر يك از اعضاى نيمه راست را بر

1.الوافي، ج‌۱، ص‌۱۰۳.

2.همان، ج‌۱، ص‌۱۴۵.

3.همان.

صفحه از 210