همان عضو در نيمه چپ، مقدّم كنيم. البته اگر دليل و نصّى بر خلاف اين ذوق وجود داشت، ما از آن پيروى مى كرديم؛ لكن دليلى هم در دست نيست. ۱
13. شرح «ضرب‌المثل»هاى موجود در روايات
معصومين( در بسيارى از موارد، براى بيان مراد خود، از مثل هاى موجود در زبان عربى استفاده كرده اند. شخص مراجعه‌كننده، اگر توجه به مثل بودن آنها نداشته باشد و بخواهد صرفاً با مراجعه به فرهنگ‌ها، به معناى اين‌گونه روايات پى برد، چه بسا نتواند مراد معصوم( را دريابد. از اينجاست كه شناخت مثل ها و توجه به معناى واقعى آنها لازم مى باشد. فيض در الوافي به اين نكته توجه داشته و در موارد مختلف، ضرب المثل بودن عبارت و مراد از آن را بيان كرده است.
در روايتى آمده است:
اذا مات المؤمن خلّى على جيرانه من الشياطين عدد ربيعة و مضرّ كانوا مشتغلين به.۲
فيض مى فرمايد:
«عدد ربيعة و مضرّ» يك ضرب المثل است. «ربيعة» و «مضرّ» نام دو قبيله است، براى بيان فراوانى يك شى، به اين دو قبيله مثل مى زنند. ۳
14. توضيح و تبيين تشبيه هاى موجود در روايات
معصومين( براى تبيين معارف و احكام دين از فنّ تشبيه در موارد زيادى استفاده كرده اند. توجه به تشبيه ها و فلسفه آنها ما را در فهم احاديث كمك مى كند. فيض در بسيارى از موارد به اين امر پرداخته است؛ مثلاً:
فيض در شرح حديث «فضل العالم علي العابد كفضل القمر علي سائر النجوم ليلة البدر» مى گويد:
در اين حديث، نور عابد به نور ستارگان تشبيه شده است؛ زيرا نور عابد بيشتر و فراتر از خودش نيست و نمى تواند ديگرى را هدايت كند؛ هم‌چنان‌كه به كمك نور ستاره ها نمى توان چيزى را مشاهده كرد، ولى نور عالم مانند نور ماه در شب چهاردهم است؛ عالم با نور علم، علاوه بر خود، ديگران را نيز هدايت مي‌كند. عالم نيز بر دو قسم است:
ـ دانشمندانى كه علم خود را به طور مستقيم از خداوند دريافت نكرده اند و علم آنها «لدنّى» نيست، بلكه در كنار سفره انبيا و ائمه( نشسته و ريزه خوار آنهايند.
ـ دانشمندانى كه علم آنها «لدنّى» است و نور علم خود را، بدون واسطه، از خدا دريافت كرده اند؛ مانند ائمه و انبيا.
تشبيه نور عالم به نور ماه در روايت مى رساند كه مراد از عالم دراين روايت، قسم اول است. برترى اين‌گونه عالمان بر عابدان، مانند برترى نور ماه است بر نور ستارگان؛ هم‌چنان‌كه نور ماه از خودش نيست، نور علم اين دانشمندان نيز از خودشان نيست. عالمى كه داراى علم «لدنّى»
1.همان، ج۶، ص۵۱۷. (نمونه‌هاي ديگري از شرح تشبيه‌ها را در همان، ج۱، ص۲۰۵؛ ج۳، ص۶۸۶؛ ج۱۰، ص۱۳۴ بنگريد.)
2.هنگام فوت يك انسان مؤمن،شياطين فراوانى كه سعى در گمراه كردن او داشتند، به سراغ همسايه هاى او مى روند.
3.همان، ج۵، ص۷۵۸ ـ ۷۵۹.
