شيخان(بخارى و مسلم) در صحيحين روايت نكرده اند.
اشكال دوم ايشان همان مطلبى است كه قبلاً از ابن كثير در«البداية والنهاية» نقل كرديم.
اشكال سوم ايشان در معنى«مولى» است و در «روح المعانى» (6/195) مى گويد:
ولايخفى ان اوّل الغلط فى هذا الاستدلال جعلهم المولى بمعنى الاولى وقد انكر ذلك اهل العربيه قاطبةً، بل قالوا: لم يجه«مفعلٍ» بمعنى«أفعل» اصلاً ولم يجوز ذلك الاّ ابوزيد اللغوى متمسكاً بقول ابى عبيده فى تفسير قوله تعالى:«هى مولاكم» اى اولى بكم.

8- علوم حديث: انديشمندان شيعه در مقابل اين توجيه ها چه پاسخى مى دهند؟

آيةالله آصفى: در مورد اينكه شيخان(بخارى و مسلم) اين روايت را در كتاب خود نقل نكرده اند، اوّل آنكه هيچ محدث و فقيهى تا امروز ملاك صحّت و عدم صحّت حديثى را، روايت و عدم روايت شيخين ندانسته است. دوم آنكه حافظ ابوعبدالله حاكم نيشابورى(متوفاى405 هـ .ق) مستدركى بر صحيحين نوشته و رواياتى را كه شيخين در صحيحين روايت نكرده اند در حدّ وسع خود و به شرط شيخين جمع آورى نموده است. شرط شيخين اين است كه راويان آن در اسناد يكى از دو صحيح آمده باشد.
حاكم در مقدمه كتاب خود(مستدرك على الصحيحين:1/2 ) مى گويد:
هيچ يك از آن دو(بخارى و مسلم) ادعا نكرده اند كه روايت صحيحى جز آنچه آنها نقل كرده اند در دسترس نبوده است.
ذهبى رجال شناس معروف، از اين كتاب تلخيصى فراهم كرده كه در ذيل همين كتاب چاپ شده است.