نمی توان هر معنايی را به احاديث نسبت داد

راوی: فهم معناى حديث مانند هر متن منضبط ديگرى، داراى ضابطه، قانون و روش است كه در نتيجه نمى‏توان هر معنایى را به آن متن نسبت داد.

به گزارش راوی،«مهدی سليمانی» از محققان گروه احيا و تصحيح مؤسسۀ علمی ـ فرهنگی دار الحديث با بيان اين مطلب گفت: كتاب دو جلدی «مجموعۀ رسائل در شرح برخی احاديث كافی»، شرحی است بر نكات دشوار برخی احاديث كافی كه در مجموعه آثار كنگرۀ بين المللی كلينی، توسط سازمان چاپ و نشر دار الحديث چاپ خواهد شد.
وی با اشاره به موضوع اين كتاب تصريح كرد: ثقة الاسلام كلينى‏قدس سره به سند خود از حضرت صادق‏عليه السلام روايت كرده است كه: إِنَّ حَدِيثَنَا صَعْبٌ مُسْتَصْعَبٌ لا یَحْتَمِلُهُ إِلّا صُدُورٌ مُنِيرَةٌ أوْ قُلُوبٌ سَلِيمَةٌ أوْ أخْلاقٌ حَسَنَةٌ إِنَّ اللَّهَ أخَذَ مِنْ شِيعَتِنَا المِيثَاقَ كَمَا أخَذَ عَلَى بَنِی آدَمَ أ لَسْتُ بِرَبِّكُمْ فَمَنْ وَفَى لَنَا وَفَى اللَّهُ لَهُ بِالْجَنَّةِمَنْ أبْغَضَنَا وَلَمْ یُؤدِّ إِلَیْنَا حَقَّنَا فَفِی النَّارِ خَالِداً مُخَلَّداً.
شبيه به همين گفتار را محدثين ديگر نيز نقل كرده‏اند.
اين تعابير مى‏رساند در ميان كلمات حضرات معصومين‏عليهم السلام، مواقع دقيق و ظريفى وجود دارد كه فهم آن براى همگان دشوار است.
اين محقق افزود: يافتن نسخه‏هاى مختلف و آگاهى از تصحيف و تحريف‏هاى احتمالى در متن حديث، فهم مفردات كه بر آمده از علم صرف و لغت است، فهم تركيب‏ها و اعراب حديث، قرينه‏هاى فهمِ مراد، مانند تضمين و تعليل، اسباب ورود حديث و توجه به احاديث مشابه و معارض، از مهمترين عواملِ مؤثر در فهم درست، از متن حديث است.
وی درباره ضرورت شرح برخی احاديث گفت: برخى از مواردى كه مى‏تواند در درك كلام معصوم و فهم متن و يا فهم مقصود خلل ايجاد كند نيز عبارت‏اند از:
اشتراكات لفظى، تحول زبان در گذرِ زمان، خلط معناى لغوى و اصطلاحى، آميختن معناى فارسى و عربى، ناديده گرفتن حروف مؤثر نادرست كه اخلال در فهم متن مى‏كنند و تتبع نادرست، پيش فرض‏هاى ذهنى، پيروى از اهواء و آراء، برخوردهاى گزينشى، ساده انگارى، بسته ذهنى و جمود، اخباريگرى و التزام شديد به ظاهر حديث و هراس از تفريع فروع و تطبيق اجتهادى، خلط جرى و تطبيق با تفسير، قرار گرفتن حديث در جاى نامناسب خود در ابواب و دخالت فهم محدث و جامع نگار، ناديده گرفتن آهنگ سخن - كه در معمول موارد قابل انتقال به نوشتار نيست. اين همه در فهم ما از مقصود و مراد گوينده حديث ايجاد اشكال و نارسایى مى‏كنند.
وی درباره موضوع كتاب دو جلدی «مجموعۀ رسائل در شرح برخی احاديث كافی» گفت: موضوع مجموعه رسائل، رساله‏ها و به عبارتى كتاب‏هاى كوچكى است كه دانشمندانِ شيعه در شرح و بسط و توضيح چند حديث نوشته‏اند.
«آشتيانی» درباره ضرورت شرح احاديث مشكل كتاب كافی تصريح كرد: البته كسانى كه به شرح كتاب كافى اهتمام كرده‏اند، بالتبع وقتى به احاديث مشكل آن رسيده‏اند به شرح و بسط پرداخته‏اند، اما مشكل اين است كه ما اولاً شروح زيادى بر كافى نداريم و ثانياً شرح‏هاى موجود معمولاً بر همه كافى نسبت داده شده است.
اما اينكه ما كتابى مستقل در شرح احاديث مشكلِ كافى داشته باشيم، نه چنين نيست. لا اقل تا آنجا كه بنده خبر دارم در ميان آثار گذشتگان چنين كتابى گزارش نشده است.
اين پژوهشگر علوم حديث افزود: اين رساله‏ها شامل نكات فقه الحديثى، كلامى، عرفانى، فقهى و گاهى مباحث رجالى است. بر آن شديم تا اين رساله‏ها را در مجموعه‏اى گرد آوريم. عناوينى كه در فهرست آغازين كتاب آمده است براى اولين بار تحقيق و تصحيح شده و چند عنوان هم قبلاً به صورت پراكنده چاپ شده بود كه آنها را نيز آورده‏ايم. ترتيب رساله‏ها، براساس چينش روايات مورد شرح قرار گرفته در الكافی است.

كنگره بين المللی ثقة الاسلام كلينی (ره) ارديبهشت سال 88 برگزار می شود و مجموعه آثار معرفی شده در اين كنگره به تدريج منتشر خواهد شد.