«و آل محمد» در پایان صلوات

پرسش :

به چه دلیل در پایان صلوات، «و آل محمد» گفته می شود؟



پاسخ :

به چند روایت در این زمینه توجه کنیم:

رسول اللّه(ص): لا تُصَلّوا عَلَی صَلاةً مَبتورَةً إذا صَلَّیتُم عَلَی، بَل صَلّوا عَلى أهلِ بَیتی، ولا تَقطَعوهُم مِنّی؛ فَإِنَّ کلَّ سَبَبٍ ونَسَبٍ مُنقَطِعٌ یومَ القِیامَةِ إلّا سَبَبی ونَسَبی.[۱]

پیامبر خدا(ص): هر گاه بر من درود فرستادید، درود ناقص نفرستید؛ بلکه بر خاندانم نیز درود بفرستید و آنان را از من نبُرید؛ چرا که در روز قیامت، هر گونه پیوند خویشاوندى قطع مى شود، جز پیوند خویشاوندى من.

الإمام الرضا(ع): حَدَّثَنی أبی عَن جَدِّهِ(ع) أنَّ رَسولَ اللّهِ(ص) قالَ: ... مَن ذُکرتُ عِندَهُ فَصَلّى عَلَی ولَم یغفَر لَهُ فَأَبعَدَهُ اللّهُ.

قیلَ: یا رَسولَ اللّهِ، کیفَ یصَلّی عَلَیک ولَم یغفَر لَهُ؟

فَقالَ(ص): إنَّ العَبدَ إذا صَلّى عَلَی ولَم یصَلِّ عَلى آلی، لُفَّت تِلک الصَّلاةُ وضُرِبَ بِها وَجهُهُ، وإذا صَلّى عَلَی وعَلى آلی غُفِرَ لَهُ.[۲]

امام رضا(ع): پدرم از جدّش(ع) برایم باز گفت که پیامبر خدا فرمود: «... هر کس نام من در نزدش برده شود و بر من، درود فرستد، امّا آمرزیده نشود، خدایش دور گرداند!».

گفته شد: اى پیامبر خدا! چگونه ممکن است بر شما درود بفرستد؛ امّا آمرزیده نشود؟

فرمود: «بنده، هر گاه بر من درود بفرستد و بر خاندانم صلوات نفرستد، آن درود، مچاله و به صورت او زده مى شود، و هر گاه بر من و بر خاندانم درود فرستد، آمرزیده مى شود».

رسول اللّه(ص): مَن صَلّى عَلَی ولَم یصَلِّ عَلى آلی لَم یجِد ریحَ الجَنَّةِ، وإنَّ ریحَها لَیوجَدُ مِن مَسیرَةِ خَمسِمِئَةِ عامٍ.[۳]

پیامبر خدا(ص): هر کس بر من درود بفرستد و بر خاندانم درود نفرستد، بوى بهشت را که از فاصله پانصد سال راه به مشام مى رسد استشمام نمى کند.

الإمام الصادق(ع): سَمِعَ أبی رَجُلاً مُتَعَلِّقا بِالبَیتِ، وهُوَ یقولُ: اللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ. فَقالَ لَهُ أبی: یا عَبدَ اللّهِ لا تَبتُرها، لا تَظلِمنا حَقَّنا، قُل: اللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وأهلِ بَیتِهِ.[۴]

امام صادق(ع): پدرم از مردى که به خانه (کعبه) آویخته بود، شنید که مى گوید: بار خدایا! بر محمّد، درود فرست.

پدرم به او فرمود: «اى بنده خدا! صلواتت را ناقص مکن و در حقّ ما ستم روا مدار (/ حقّ ما را تباه مگردان). بگو: " بار خدایا! بر محمّد و خاندان او درود فرست"».

أبو سَعیدٍ الخُدرِی: قُلنا: یا رَسولَ اللّهِ، هذَا التَّسلیمُ، فَکیفَ نُصَلّی عَلَیک؟ قالَ: قولوا: اللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ عَبدِک ورَسولِک کما صَلَّیتَ عَلى آلِ إبراهیمَ، وبارِک عَلى مُحَمَّدٍ وعَلى آلِ مُحَمَّدٍ کما بارَکتَ عَلى إبراهیم.[۵]

ابو سعید خدرى: عرض کردیم: اى رسول خدا، نحوه سلام گفتن [بر شما] را دانستیم، چگونه بر شما صلوات فرستیم؟ فرمود: بگویید: اللهم صلّ على محمّد عبدک و رسولک کما صلّیت على آل ابراهیم و بارک على محمّد و على آل محمّد کما بارکت على ابراهیم.

عَبدُ الرَّحمنِ بنُ أبی لَیلى: لَقِینی کعبُ بنُ عُجرَةَ فَقالَ: ألا اهدی لَک هَدِیةً سَمِعتُها مِنَ النَّبِی(ص)؟ فَقُلتُ: بَلى، فَأَدّاها لی، فَقالَ: سَأَلنا رَسولَ اللّهِ(ص) فَقُلنا: یا رَسولَ اللّهِ، کیفَ الصَّلاةُ عَلَیکم أهلَ البَیتِ؟ فَإِنَّ اللّهَ قَد عَلَّمَنا کیفَ نُسَلِّمُ عَلَیکم. قالَ: قولوا: اللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وعَلى آلِ مُحَمَّدٍ کما صَلَّیتَ عَلى إبراهیمَ وعَلى آلِ إبراهیمَ، إنَّک حَمیدٌ مَجیدٌ. اللّهُمَّ بارِک عَلى مُحَمَّدٍ وعَلى آلِ مُحَمَّدٍ کما بارَکتَ عَلى إبراهیمَ وعَلى آلِ إبراهیمَ، إنَّک حَمیدٌ مَجیدٌ.[۶]

عبدالرحمن بن ابى لیلى: کعب بن عجره به من برخورد و گفت: نمى خواهى به تو هدیه اى دهم که آن را از پیامبر(ص) شنیدم؟ گفتم: چرا، آن را به من بده. گفت: از رسول خدا(ص) پرسیدیم: اى رسول خدا، بر شما اهل بیت چگونه صلوات فرستیم؟ چون نحوه سلام گفتن بر شما را خداوند به ما تعلیم داده است. حضرت فرمود: بگویید: اللهم صلّ على محمّد و على آل محمّد کما صلّیت على ابراهیم و على آل ابراهیم فانّک حمید مجید. اللهم بارک على محمّد و على آل محمّد کما بارکت على ابراهیم و على آل ابراهیم، انّک حمید مجید.

الإمام الصادق(ع): سَمِعَ أبی رَجُلاً مُتَعَلِّقاً بِالبَیتِ وهُوَ یقولُ: اللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ، فَقالَ لَهُ أبی: یا عَبدَ اللّهِ، لا تَبتُرها، لا تَظلِمنا حَقَّنا، قُلِ: اللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وأهلِ بَیتِهِ.[۷]

امام صادق(ع): پدرم مردى را دید که به کعبه آویخته و مى گوید: اللهم صلّ على محمّد. پدرم به او فرمود: اى بنده خدا، آن را ناقص مگو، حقّ ما را ضایع مگردان، بگو: اللهم صلّ على محمّد و اهل بیته.

رسول اللّه(ص): مَن صَلّى صَلاةً لَم یصَلِّ فیها عَلَی ولا عَلى أهلِ بَیتی لَم تُقبَل مِنهُ.[۸]

پیامبر خدا(ص): هر که نمازى بخواند و در آن بر من و اهل بیتم صلوات نفرستد نمازش پذیرفته نمى شود.


[۱] . بحار الأنوار، ج ۵، ص ۲۰۹، ح ۴۸ و ج ۹۳، ص ۱۴ کلاهما نقلاً عن تفسیر النعمانی عن إسماعیل بن جابر عن الإمام الصادق عن الإمام علی(ع).

[۲] . فضائل الأشهر الثلاثة، ص ۱۱۵، ح ۱۰۹ عن الحسن بن علی بن فضّال؛ بحار الأنوار، ج ۹۷، ص ۸۱، ح ۴۷.

[۳] . الأمالی للصدوق، ص ۲۶۷، ح ۲۹۱ عن أبان بن تغلب عن الإمام الباقر عن آبائه(ص)؛ روضة الواعظین، ص ۳۵۴؛ بحار الأنوار، ج ۸، ص ۱۸۶، ح ۱۵۰.

[۴] . الکافی، ج ۲، ص ۴۹۵، ح ۲۱؛ عدّة الداعی، ص ۱۴۹ کلاهما عن ابن القدّاح.

[۵] . صحیح البخاری، ج ۴، ص ۱۸۰۲، ح ۴۵۲۰. و راجع: صحیح مسلم، ج ۱، ص ۳۰۵، ح ۴۰۵؛ سنن الدارمی، ج ۱، ص ۳۳۰، ح ۱۳۱۷ کلاهما عن بشیر بن سعد؛ سنن أبی داود، ج ۱، ص ۲۵۷، ح ۹۷۸؛ سنن النسائی، ج ۳، ص ۴۹.

[۶] . صحیح البخاری، ج ۳، ص ۱۲۳۳، ح ۳۱۹۰. و راجع: ج ۴، ص ۱۸۰۲، ح ۴۵۱۹؛ صحیح مسلم، ج ۱، ص ۳۰۵، ح ۴۰۶؛ سنن أبی داود، ج ۱، ص ۲۵۷، ح ۹۷۶؛ سنن الدارمی، ج ۱، ص ۳۲۹، ح ۱۳۱۶؛ سنن النسائی، ج ۳، ص ۴۵.

[۷] . الکافی، ج ۲، ص ۴۹۵، ح ۲۱؛ عدّة الداعی، ص ۱۴۹ کلاهما عن ابن القدّاح.

[۸] . سنن الدارقطنی، ج ۱، ص ۳۵۵، ح ۶؛ عوالی اللئالی، ج ۲، ص ۴۰، ح ۱۰۱؛ إحقاق الحقّ، ج ۱۸، ص ۳۱۰؛ مستدرک الوسائل، ج ۵، ص ۱۵، ح ۵۲۵۶ کلّها عن أبی مسعود الأنصاری.



بخش پاسخ گویی پایگاه حدیث نت