شرح حدیث اول از «کتاب حجّت»، بَابُ الِاضْطِرَارِ إِلَى الْحُجَّةِ
حدیث :
قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ، مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ الْكُلَيْنِيُّ، مُصَنِّفُ هٰذَا الْكِتَابِ رَحِمَهُ اللّٰهُ : حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ، عَنْ أَبِيهِ، عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ عَمْرٍو الْفُقَيْمِيِّ ، عَنْ هِشَامِ بْنِ الْحَكَمِ:
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللّٰهِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ: أَنَّهُ قَالَ لِلزِّنْدِيقِ الَّذِي سَأَلَهُ : مِنْ أَيْنَ أَثْبَتَّ الْأَنْبِيَاءَ وَ الرُّسُلَ ؟ قَالَ : «إِنَّا لَمَّا أَثْبَتْنَا أَنَّ لَنَا خَالِقاً، صَانِعاً، مُتَعَالِياً عَنَّا وَ عَنْ جَمِيعِ مَا خَلَقَ ، وَ كَانَ ذٰلِكَ الصَّانِعُ حَكِيماً مُتَعَالِياً ، لَمْ يَجُزْ أَنْ يُشَاهِدَهُ خَلْقُهُ وَ لَايُلَامِسُوهُ ؛ فَيُبَاشِرَهُمْ وَ يُبَاشِرُوهُ ، وَ يُحَاجَّهُمْ وَ يُحَاجُّوهُ ، ثَبَتَ أَنَّ لَهُ سُفَرَاءَ فِي خَلْقِهِ يُعَبِّرُونَ عَنْهُ إِلىٰ خَلْقِهِ وَ عِبَادِهِ ، وَ يَدُلُّونَهُمْ عَلىٰ مَصَالِحِهِمْ وَ مَنَافِعِهِمْ وَ مَا بِهِ بَقَاؤُهُمْ وَ فِي تَرْكِهِ فَنَاؤُهُمْ ، فَثَبَتَ الْآمِرُونَ وَ النَّاهُونَ عَنِ الْحَكِيمِ الْعَلِيمِ فِي خَلْقِهِ ، وَ الْمُعَبِّرُونَ عَنْهُ جَلَّ وَ عَزَّ، وَ هُمُ الْأَنْبِيَاءُ عَلَيْهِمُ السَّلاَمُ وَ صَفْوَتُهُ مِنْ خَلْقِهِ، حُكَمَاءَ مُؤَدَّبِينَ بِالْحِكْمَةِ ، مَبْعُوثِينَ بِهَا ، غَيْرَ مُشَارِكِينَ لِلنَّاسِ -عَلىٰ مُشَارَكَتِهِمْ لَهُمْ فِي الْخَلْقِ وَ التَّرْكِيبِ-فِي شَيْءٍ مِنْ أَحْوَالِهِمْ، مُؤَيَّدِينَ مِنْ عِنْدِ الْحَكِيمِ الْعَلِيمِ بِالْحِكْمَةِ ، ثُمَّ ثَبَتَ ذٰلِكَ فِي كُلِّ دَهْرٍ وَ زَمَانٍ مِمَّا أَتَتْ بِهِ الرُّسُلُ وَ الْأَنْبِيَاءُ مِنَ الدَّلَائِلِ وَ الْبَرَاهِينِ ؛ لِكَيْلَا تَخْلُوَ أَرْضُ اللّٰهِ مِنْ حُجَّةٍ يَكُونُ مَعَهُ عِلْمٌ يَدُلُّ عَلىٰ صِدْقِ مَقَالَتِهِ وَ جَوَازِ عَدَالَتِهِ » .
ترجمه :
هشام حكم از حضرت صادق عليه السّلام روايت كرده كه ايشان به زنديقى كه پرسيد از كجا پيامبران و فرستادگان را ثابت مىكنى؟ فرمود: ما وقتى ثابت كرديم كه آفرينشگر و سازندهاى داريم كه برتر از خودمان و همۀ آنچه آفريده است، مىباشد. و اينكه آن سازنده حكيم و والا است و جايز نيست آفريدگانش او را ديده، لمسش كنند، آنگاه او با آنان و آنان با او درآميخته، با هم مباحثه كنند، ثابت مىشود كه بايد در ميان آفريدگانش سفيرانى داشته باشد كه او را براى آفريدگان و بندگانش روشن كرده، به مصلحتها و سودهاشان راهنمايى كند، به آنچه ماندنشان به آن است و نابودىشان به واگذاشتناش. پس آمران و ناهيانى از سوى حكيم دانا در ميان آفريدگانش و روشنگران از او ثابت مىشود. و آنان، پيامبران و برگزيدۀ آفريدگانش هستند. حكيمان حكمت آموخته و برانگيختگان به آن، كه با مردم در آفرينش انبازند و در چيزى از احوالشان، نه. به حكمت يارىشدگان از نزد حكيم دانا. سپس اين در هرروزگار و زمانى، با نشانهها و برهانهايى كه فرستادگان و پيامبران آوردهاند، ثابت مىشود. تا زمين خدا از حجّتى كه به همراهش دانشى است كه بر راستى گفتارش و روا بودن عدالتش نشانه است خالى نماند.
تبليغ بر پايه قرآن و حديث