کم توجهی مسلمانان صدر اسلام به حدیث غدیر

بر اساس شواهد قطعی تاریخی، کوتاهی و قصور مسلمانان صدر اسلام ـ حداقل مسلمانان ساکن مدینه ـ در موضوع خلافت امیرالمؤمنین(ع) از روی جهل و بی خبری نبود؛ زیرا شخصیت ممتاز امیرالمؤمنین(ع) برای مسلمانان صدر اسلام، کاملاً آشنا بود.

به اختصار به چند عامل اساسی و کلیدی این رخداد تلخ، اشاره می کنیم:

۱. دنیا طلبی و عافیت خواهی:

دنیا طلبی و حفظ جان و مال و موقعیت، مانع عکس العمل آنان در برابر تصمیم سقیفه شد.

۲. قوم محوری و قبیله گرایی:

با توجه به ظهور اسلام در جزیرة العرب، عمده ی مسلمانان را مجموعه ی اعراب مسلمان مکه و مدینه (مهاجران و انصار) تشکیل می دادند و هنوز علقه های قومی و فرهنگ قبیله محوری در تصمیم گیری های آنان دخیل بود.

در اولین لحظات بعد از رحلت پیامبر(ص) دو گروه مهاجر و انصار در سقیفه به جای پیروی از پیامبر برسر خلافت با هم به نزاع پرداختند. در چنین اوضاعی فقط عده ای اندک از پیروان راستین پیامبر(ص) و بنی هاشم به علی(ع) وفادار ماندند اما از این تعداد اندک، کاری بر نمی آمد.

۳. قریب العهد بودن به اسلام:

بسیاری از تازه مسلمانان آگاهی عمیق و ایمان راسخ به آموزه های دینی و قرآنی نداشتند. طبیعی بود که از سوی این عده نیز انتظار حرکت اصلاحی و حمایت از حضرت در آن شرایط وجود نداشت بلکه حتی خطر تفرقه و ارتدادشان مطرح بود.

۴. کینه و عقده به حضرت:

بسیاری از مسلمانان نسبت به علی(ع) بی مهر بودند و کینه او را در دل داشتند؛ زیرا علی(ع) بسیاری از نزدیکان آنها را، زمانی که در زمره ی کافران بودند، کشته بود. این افراد هر چند بعدها پیوند خود را به اسلام اعلام نمودند ولی در باطن بغض و عداوت علی(ع) را در دل داشتند.