عرضه حديث بر امامان (2) - صفحه 166

ارتباط عرضه و حل تعارض، گسترده تر از اين است و در بحث «كاربرد عرضه و ارتباط آن با مرجّح احدثيت» قابل پيگيرى است. اميد كه انديشمندان حوزه، با سرمايه هاى غنى خود، كاربردهاى نيكوى ديگرى را در عرصه بنمايانند.

كاربرد عرضه در دوران غيبت كبرا

چگونگى پاسخگويى پيشوايان متأخر و ايجاد ارتباطهاى غير مستقيم از طريق وكلا، ترويج مكاتبه و عبارتهاى به كار رفته در توقيعات، نشانگر زمينه سازى براى مراجعه شيعيان به راويان فقيه و عالمان حديث است. اين، بدان معنا نيست كه در زمانهاى پيشتر و در عصر صادقين(ع) اين روش و مراجعه، وجود نداشته است؛ چه، نمونه هاى متعدّدى از عرضه حديث بر زراره و يا فضيل بن يسار و ديگر اصحاب، در كتابهاى حديث يافت مى شود؛ ۱ بلكه منظور، رهنمون ساختن شيعه به تغيير روش عادى عرضه در دوران غيبت كبراست. امام هادى(ع) اين زمينه سازى را آغاز مى كند و امام حسن عسكرى(ع) آن را ادامه مى دهد. حضرت هادى(ع) مى فرمايد:

۰. لولا من يبقى بعد غيبة قائمكم من العلماء الداعين اليه والدالّين عليه والذّابين عن دينه بحجج اللّه والمنقذين لضعفاء عباداللّه من شباك ابليس ومردته ومن فخاخ النواصب، لما بقى أحد إلاّ ارتدّ عن دين اللّه ولكنّهم الّذين يمسكون أزمّة قلوب ضعفاء الشيعة كما يمسك صاحب السفينة سكّانها اولئك هم الأفضلون عنداللّه عزّوجلّ. ۲

۰.اگر پس از غائب شدن حضرت قائم(عج)، عالمان الهى كه به سوى او مى خوانند و رد مى نمايند و از دينش دفاع مى كنند و بندگان ناتوان خداوند را از

1.الاحتجاج، ج۲، ص۲۶۰؛ بحارالأنوار،ج۲، ص۶، ح۱۲

2.بنگريد به عرضه هاى حديثى عمر بن أذينة وسلمة بن محرز و موسى بن بكر و… در: الكافى، ج۷، ص۹۱، ح۱ و ص۸۶، ح۳ و ص۱۰۴، ح۷؛ كشف الغمة، ج۱، ص۵۵۳؛ بحارالأنوار،ج۴۸، ص۲۱، ح۳۲ و ج۸۶، ص۲۳۸، ح۸

صفحه از 169