امام علی علیه السلام
يُستَدَلُّ عَلَى المُرُوَّةِ بِكَثرَةِ الحَياءِ، وبَذلِ النَّدى، وكَفِّ الأَذى .
حياى فراوان، نيكى كردن بسيار، و خوددارى از آزاررسانى، نشانه جوان مردى است.
غرر الحكم : ح 10966
راوی: ادبيات فارسی در طول تاريخ پس از اسلام به‌طور گسترده‌ای تحت تأثير قرآن و حديث قرار گرفته است. اين تأثيرپذيری، در نظم و نثر، با موضوعات و سبك‌های مختلف به‌طور چشمگيری مشهود است.
با توجه به اهميت تأثيرپذيری ادبيات فارسی از قرآن و حديث در حوزه مطالعات ادبی، با دكتر «جليل تجليل»، استاد گروه زبان و ادبيات فارسی، عضو شورای گسترش دانشگاه های كشور و صاحب تأليفات و آثار متعدد ادبی، از جمله اسرارالبلاغه، الغدير، معيارالاشعار خواجه نصيرالدين طوسی، برگزيده متون ادب فارسی، معانی و بيان، جناس در پهنه ادب فارسی، نقشبند سخن، فنون و صنايع ادبی، كتابداری نوين در اسلام 117مقاله ای كه در جرايد و نشريات داخلی به چاپ رسيده، چندين مقاله منتشر شده در نشريات خارجی و... گفت‌وگويی انجام شده كه می‌خوانيد. دكتر«جليل تجليل» را از آن جهت كه پای درس بزرگانی چون مرحوم آيةا... مرعشی، اديب طوسی، استاد فروزانفر، جلال الدين همايی، مدرس رضوی، ذبيح ا... صفا و معين نشسته است، و نيز از آن جهت كه شاگردان بزرگی را تربيت كرده، اديبی فرزانه بايد خواند. «تجليل» در مصاحبه اختصاصی با راوی، با اشاره به تاثير قرآن و حديث بر ادب فارسی تصريح كرد: شعرا و نويسندگان فارسی‌زبان پس از قرن دوم هجری و با سپری شدن دوره فترت ادبی، رنگی تازه به ادبيات فارسی زدند و با آميختن فرهنگ ايرانی با آموزه‌های متعالی اسلامی، برگ زرينی در تاريخ ادبيات كشورمان گشودند. اين پيوند عناصر ايرانی و اسلامی در عرصه ادبيات كه با تأثيرپذيری متون نظم و نثر فارسی از كلام الهی، سخنان پيامبر اكرم(ص) و ائمه معصوم عينيت يافت، به‌تدريج سير صعودی را طی كرد تا آنكه در قرن ششم به اوج شكوفايی رسيد. وی افزود: ادبيات فارسی تأثيرپذيری غيرقابل انكار و شگفت‌انگيزی از قرآن كريم و به تبع آن احاديث و روايات نبوی و امامان معصوم داشته كه چند عامل در اين امر دخيل بود. يك عامل، معتقدات خود نويسنده و شاعر است. او قرآن را به‌عنوان يك كتاب دينی و مقدس، مدنظر قرارداده و به اعتقاداتش به قرآن توجه داشته و همان‌طور كه هر شاعر يا نويسنده‌ای، انديشه و اعتقادات خود را در سروده‌ها و نوشته‌هايش منعكس می‌كند، شاعران و نويسندگان مسلمان ايرانی نيز به همين ترتيب و با تأثيرپذيری از قرآن و حديث به نقل مسائل دينی در آثار خود پرداخته‌اند. عامل ديگر مربوط به جايگاه الهی قرآن نزد مردم مسلمان و حكومت‌های اسلامی بوده است. به اين ترتيب هر شاعر و نويسنده‌ای كه قصد مطرح شدن در جامعه ايرانی و اسلامی نزد حاكمان و ساير ادبا را داشته، تلاشی جدی كرده تا با افزايش اطلاعات خود نسبت به اين كتاب آسمانی، اشعار و نوشته‌هايش را با آيات و مضامين قرآن بيارايد. عضو شورای گسترش زبان وادبيات فارسی درخارج كشور گفت: از آنجا كه شعرا و ادبای ما اهل فضل و دانش بودند و يكی از معيارهای انديشه‌مند و دانشمند بودن در گذشته و دوره‌های متأخر و حتی زمان معاصر، اطلاع و آگاهی از مبانی دينی و مفاهيم اسلامی بوده، آنها سعی می‌كردند كه اين دانش خود را به نوعی مطرح كنند. البته اين امر ممكن است دليلی بر صفت مذموم فضل‌فروشی هم باشد، ولی به هر حال اين اتفاق افتاده است. به‌عنوان مثال خاقانی جزء شاعران سختگوی است كه شعر خود را با آميختن به دانش‌های گوناگون مشكل كرده. اطلاعات دينی، فقهی، آيات، احاديث، تلميحات به قصص قرآن و ساير اديان و نيز اطلاعات نجومی، تاريخی، پزشكی، فلسفی و... در اشعار خاقانی به وفور يافت می‌شود. او شاعری مقتدر، قوی و مسلط به اطلاعات گوناگون بوده و استفاده بيش از حد او از اطلاعاتش، در حدی است كه گاه به نظر می‌رسد ضرورتی نيز برای اشاراتی تا اين اندازه وجود نداشته. اما مثلاً سنايی در «حديقه» زهد و تقوا را تعليم می‌دهد، از اين رو بسياری از پيام‌های موجود در اشعارش را با آيات و احاديث مستند كرده است. اينجا طبيعتاً كثرت استفاده از آيات و احاديث به ضرورت صورت گرفته است. وی گفت: پيامبر گرامی اسلام در حديثی می فرمايد: « ان لربكم فی ايام دهركم نفحات الا فتعرضوا لها» يعنی در ايام زندگی شما، اوقات و فرصتهای مناسبی را خداوند در اختيارتان قرار می‌دهد، بكوشيد از آن فرصتها استفاده كنيد. مولوی از اين حديث چنين الهام میگيرد: گفت پيغمبر كه نفحتهای حق/اندر اين ايام میآرد سبق گوش هش داريد اين اوقات را/در ربائيد اين چنين نفحات را نفحهای آمد شما را ديد و رفت/هر كه را میخواست جان بخشيد و رفت نغمهای ديگر رسيد آگاه باش/تا از اين هم وا نمانی خواجه باش دكتر تجليل افزود: قرآن و علوم حديث عالی‌ترين مظهر وحی الهی هستند همچنين كلام خداوند در قرآن كريم مقدس‌ترين چيزی است كه ما مسلمان‌ها با آن ارتباط داريم. قرآن و حديث يادگار دين اسلام است. بر چنين اساسی بايد سعی كنيم ازسخن‌گويان خوب و مربيان ارزشمند و جذاب جهت تأثيرگذاری كدام نافذ الهی استفاده كنيم. متأسفانه، برخی مربيان قرآنی از جاذبه و علم كافی برخوردار نيستند و به جای اينكه بتوانند سخنگو و مربی خوبی برای منبعی مثل قرآن باشند، جاذبه‌های آن را كم می‌كنند و اين مسأله منجر به ايجاد نگرش‌های منفی در نسل جوان و نوجوان می‌شود.
