5ـ اين تفسير، هرچند كه در آن معجزه هاى زيادى به سان پيامبر(ص)، براى اميرالمؤمنين(ع) وجود دارد، بر روى هم كتابى مجعول است. ۱ آرى، به شهادت قرآن، على(ع) چون محمّد(ص) است و به منزله شخص آن حضرت؛ امّا اين دليل بر آن نيست كه هرچه به آنان نسبت داده اند، لزوما صحيح باشد. بى ترديد، گروهى از غاليان، اخبارى در معجزات، فضايل و… براى آن بزرگواران وضع كرده اند. ۲
6ـ پيداست كه صدوق اين تفسير را از محمّدبن قاسم استرآبادى مفسّر، پس از درگذشت شيخش (ابن الوليد) روايت كرده است و اگر ابن الوليد زنده مى بود، اجازه روايت آن را به شاگردش صدوق نمى داد و قطعا صدوق، اشاره استادش را مى پذيرفت؛ زيرا صدوق در تمام استثنائات ابن الوليد، از او پيروى كرده است. ۳ مثلا در باب الصوم از«من لا يحضره الفقيه» پس از ذكر خبرى درباره روزه عيد غديرخم مى نويسد:
و أ مّا خبر صلاة يوم غديرخمّ والثواب المذكور فيه لمن صامه فانّ شيخنا محمدبن الحسن ـ رضى الله عنه ـ كان لايصحّحه، و يقول: انّه من طريق محمّدبن الموسى الهمدانيّ و كان كذّابا غير ثقة و كلّ ما لم يصحّحه ذلك الشيخ ـ قدّس الله روحه ـ ولم يحكم بصحّته من الأخبار فهو عندنا متروك غير صحيح؛ ۴
و امّا خبر مربوط به نماز روز غدير خم و ثواب مذكور در آن، براى كسى كه آن روز را روزه بدارد، پس شيخ ما، محمدبن حسن بن وليد ـ رضى الله عنه ـ آن
1.عبارت كتاب به صورت مبتداى بدون خبر چاپ شده است؛ با توجّه به سياق، در جاى خبر،«مجعول است» را به ترجمه افزوديم.(الأخبارالدخيلة، ص۲۱۵، سطر۱۷ ـ ۲۰)
2.الأخبارالدخيلة، ص۲۱۵
3.ابن وليد، كتبى را به علّت ضعف موجود در آنها ـ عمدتا ضعف سند ـ، استثنا نموده و روايت نكرده است، مانند كتاب«بصائرالدرجات» استادش صفّار.
4.الأخبارالدخيلة، ص۲۱۸ ـ ۲۱۹؛ من لايحضره الفقيه، شيخ صدوق، مترجم: صدر بلاغى ـ محمدجواد غفارى، چاپ اوّل، تهران، نشر صدوق، ۱۳۶۹ش، ج۲، ص۴۱۰ ـ ۴۱۱(باب صوم التطوّع و ثوابه من الأيّام المتفرّقة).
