7. تفسير عيّاشى
اين تفسير, منسوب به محمد بن مسعود بن محمد بن عيّاش سمرقندى, معروف به عيّاشى است كه از اساتيد محمد بن عمر بن عبدالعزيز (معروف به كَشّى) بوده و از سوى رجاليان, توثيق شده است. ۱
اين كتاب كه حاوى تفسير آيات قرآن به وسيله روايات بوده است, معمولاً از سوى علماى شيعه با ديده قبولْ نگريسته شده است; چنانكه صاحب «وسائل» نيز آن را يكى از مصادر خود قرار داده است و مى گويد كه تنها نيمه اوّل آن به دست ما رسيده است كه در آن, بعضى از نسخه نويسان, اسناد روايات را حذف كرده و تنها بر يك راوى اعتماد نموده اند. ۲
نظر امام(ره) درباره اين كتاب, آن است كه كتابى معتبر بوده; امّا با سند صحيح به دست ما نرسيده است. ايشان مى فرمايد:
… فإنّ العيّاشى و إنْ كان ثقة…, لكن ليس لنا طريق صحيح الى تفسيره… ولم يذكر صاحب «الوسائل» طريقه اليه إلاّ أن يدّعى الاطمئنان و الوثوق بكون ما عن تفسيره منه. والعلم عند اللّه! ۳
8. تحف العقول عن آل الرسول(ص)
اين كتاب, از آنِ حسن بن على بن شعبه از قدماى معاصر با شيخ صدوق (م381ق) بوده كه از سوى رجاليان متقدّم, تصريحى در توثيق او نرسيده است; گرچه متأخّران, همانند شيخ حرّ عاملى و صاحب «رياض العلماء», ستايش فراوانى از او نموده اند.
بعضى از علماى شيعه, به جهت ارسال روايات اين كتاب, آن را معتبر ندانسته اند; ۴ امّا
1.جامع الرواة, ج۲, ص۱۹۲ـ۱۹۳.
2.وسائل الشيعة, ج۲۰, ص۴۲.
3.المكاسب المحرّمة, ج۲, ص۱۰۴.
4.براى اطّلاع بيشتر, ر.ك: أصول علم الرجال, ص۲۷۴ـ۲۷۷.
