خدا ] نمى‏گردند .
و در حديثى ديگر از ايشان آمده :
إنّك إنِ اشتَغَلتَ بفَضائلِ النَّوافِلِ عَن أداءِ الفَرائضِ ، فلَن يَقومَ فَضلٌ تَكسِبُهُ بِفَرضٍ تُضَيِّعُهُ .¹
اگر با پرداختن به فضيلت مستحبّات، از به جا آوردن فرايض باز مى‏مانى، هرگز آن فضيلتى كه به دست مى‏آورى با [گناه‏] آن فريضه‏اى كه ضايعش مى‏كنى، برابرى نمى‏كند .
با در نظر گرفتن مطالبى كه گذشت ، راز تأكيد اهل بيت عليهم السلام بر اهمّيت دادن مسلمانان بر انجام فرايض گشوده مى‏شود .² پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله، پرهيزگارترينِ مردم را كسى مى‏داند كه به فرايض الهى عمل كند :
اِعمَلْ بفَرائضِ اللَّهِ تَكُن أتقَى الناسِ .³
به فرايض خدا عمل كن، تا از پرهيزگارترينِ مردم باشى .
همچنين امام زين العابدين عليه السلام فرموده :
مَن عَمِلَ بما افتَرَضَ اللَّهُ علَيهِ فهُو مِن خَيرِ الناسِ .⁴
هر كس به آنچه خداوند بر او فرض كرده است عمل كند، او از بهترين مردمان است .
با اندكى تأمّل، معلوم مى‏شود كه حكمت تأكيد خاندان رسالت بر انجام فرايض ، اين است كه مبادا مسلمانان ، گرفتار فريب شيطان شوند و فضايل، جاى فرايض را در زندگى آنها بگيرد، وگر نه ، بديهى است كه پس از انجام فرايض ، فضايل اخلاقى و عملى، موجب افزايش تقرّب به خداى سبحان و رسيدن به قلّه كمالات انسانى مى‏گردد .

دوم . برنامه‏هايى كه رعايت آنها نيكوست؛ ليكن ترك آنها به گم‏راهى نمى‏انجامد. اين برنامه‏ها شامل انجام مستحبّات و ترك مكروهات اند و «سنّت غير فريضه» يا «فضايل» ناميده مى‏شوند .
پيام اصلىِ اين حديث ، عبارت است از اهتمام و جدّيت تمام در انجام فرايض .
توضيح اين پيام ، اين كه: شيطان ، تا آن جا كه بتواند، تلاش مى‏كند انسان را به طور كامل، از فرايض و فضايل دور نگه دارد، به گونه‏اى كه هيچ كار نيكى از انسان صادر نشود ، و اگر نتوانست ، تلاش مى‏كند كه كار نيك او ، بى‏خاصيت شود و نقشى در سعادت او ايفا نكند . شيطان براى رسيدن به اين هدف، از حيله‏هاى مختلف و دام‏هاى رنگارنگى استفاده مى‏نمايد .
يكى از حيله‏هاى شيطان براى گم‏راهى انسان و بى اثر كردن كارهاى نيك او ، وادار ساختن او به فضايل همراه با بى‏اعتنايى به فرايض است ، مانند كسى كه خضوع و خشوع در عبادت دارد؛ ولى در دين، بدعت مى‏گذارد. در حديثى از پيامبر صلى اللَّه عليه و آله آمده كه شيطان بدعت‏گذاران در دين را رها مى‏كند تا هر چه مى‏خواهند، عبادت كنند و در عبادت، اظهار خشوع نمايند و اشك بريزند!¹
يا به نافله شب اهمّيت مى‏دهد ؛ ولى در كنار اين فضيلت ، دل مؤمنى را با زبان يا قلم مى‏آزارد .
يا مدرسه مى‏سازد ؛ ولى حقوق واجب مالى خود را پرداخت نمى‏كند .
يا خانمى كه به حجاب اهمّيت نمى‏دهد ؛ ولى زيارت عاشورايش ترك نمى‏شود .
نكته قابل توجّه، اين است كه اگر اشتغال به فضايل، سبب بى‏اعتنايى به فرايض و ترك آنها شود ، فضايل نيز خاصيت خود را از دست مى‏دهند و موجب نزديكى انسان به خداوند سبحان نمى‏گردند. در حديثى از امام على عليه السلام آمده كه فرمود :
لا قُربَةَ بالنَّوافِلِ إذا أضَرَّت بالفَرائضِ .²
هر گاه مستحبّات به واجبات لطمه زنند، مستحبّات موجب نزديكى [ انسان به