اين پرسش ، نشان مى‏دهد كه عَمرو در باره جايگاه علمى امام عليه السلام ، چيزهايى شنيده بوده؛ ولى از آن، آگاهى كاملى نداشته و تصوّر مى‏كرده كه امام مانند خودش بر اساس نظريات شخصى ، اظهار نظر مى‏كند . او در واقع مى‏خواست امام را امتحان كند . از اين رو ، وقتى امام عليه السلام پاسخ وى را با استناد به آيات قرآن داد ، چنان تحت تأثير ايشان قرار گرفت كه بى‏اختيار، بلند بلند گريه كرد و گفت : هلاك گشت كسى كه [در باره دين‏] از نزد خود اظهار نظر كند و با شما در فضيلت دانش، دشمنى نمايد!
2 . شمارى از آيات قرآن، دلالت دارند بر اين كه گناهان، دو دسته اند : دسته اوّل : گناهانى كه قرآن از آنها با «كبائر» تعبير كرده ، مانند: (كَبَائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَوَ حِشَ)^۱ و يا (كَبَآئِرَ مَا تُنْهَوْنَ عَنْهُ)^۲ و دسته دوم: گناهانى كه قرآن آنها را «لَمَم» و يا «سيئة» ناميده است‏^۳ و مقصود، گناهانى هستند كه نسبت به دسته اوّل از اهمّيت كمترى برخوردارند ، هر چند فى نفسه، آنها نيز كارهايى ناپسند هستند و خداوند متعال از آنها نهى كرده است .
3 . تعداد گناهان كبيره در احاديث، گوناگون بيان شده است: پنج ، هفت ، نُه ، و در حديثى كه در متن آمده، هجده و در شمارى از احاديث، بيش از اينها .^۴ اين احاديث، در واقع با هم اختلافى ندارند ؛ زيرا احاديثى كه عدد در آنها ذكر نشده - مثل حديثى كه در متن آمد - ، هر يك به بخشى از گناهان كبيره اشاره دارند . همچنين احاديثى كه عدد خاصّى در آنها آمده، ممكن است ذكر عدد در آنها ، اشاره به مراتب خطر گناهان كبيره باشد ، اين كه خطرناك‏ترين آنها پنج گناه، پس از آنها هفت ، و پس از آنها نُه گناه است .
4 . امام خمينى رضى اللَّه عنه در تبيين معيار تشخيص گناهان كبيره مى‏فرمايد :
گناهان كبيره ، هر معصيتى است كه نسبت به آن، وعده به آتش يا عقاب داده شده ، يا با شدّت و عظمت از آن ياد شده است ، يا دليلى دلالت مى‏كند كه آن گناه از

از گناهان كبيره، پيمان‏شكنى و قطع رحم است ؛ زيرا خداوند مى‏فرمايد : (اين دسته از مردمان [كه گرفتار اين صفت نكوهيده مى‏شوند] ، مشمول لعنت هستند و براى آنان سراى بدى خواهد بود) .
در اين هنگام، عمرو بيرون رفت ، در حالى كه گريه‏اش بلند شده بود و مى‏گفت : هلاك گشت كسى كه از نزد خود، [در باره دين‏] اظهار نظر كند و با شما در فضيلت و دانش، دشمنى ورزد!» .

ترجمه حديث 86

۰.حضرت عبد العظيم عليه السلام : امام جواد عليه السلام، از پدرانش نقل نمود كه امام صادق عليه السلام فرمود : «نافرمانى پدر و مادر ، از گناهان كبيره است؛ زيرا خداوند متعال [در قرآن ]نافرمان را عصيانگر بدبخت قرار داده است» .

شرح‏

حديث نخست را ثقة الإسلام كلينى به سند صحيح، از حضرت عبد العظيم عليه السلام در تبيين گناهان كبيره نقل كرده است . نكات قابل توجّه در شرح آن، عبارت اند از :
1 . عَمرو بن عبيد (80 - 143ق) يكى از دانشمندان معتزلى و دومين شخصيت اين گروه پس از واصل بن عطاست . وى مى‏خواست كه امام صادق عليه السلام گناهان كبيره را با استناد به آيات قرآن براى او توضيح دهد . از اين رو وقتى كه خدمت ايشان رسيد، پس از عرض سلام ، اين آيه را تلاوت كرد :
(وَ الَّذِينَ يَجْتَنِبُونَ كَبَائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَوَ حِشَ .^۱و كسانى كه از گناهان بزرگ و زشتكارى‏ها اجتناب مى‏كنند) .
او پس از تلاوت آيه، سكوت نمود .
امام عليه السلام علّت سكوت او را پرسيد و وى پاسخ داد : مايلم گناهان كبيره را از طريق قرآن بشناسم .