يكى از اين اربعين ها كه در دوران معاصر به نگارش درآمده, «شرح چهل حديث» يا «اربعين حديثِ» بنيان گذار جمهورى اسلامى ايران, حضرت امام خمينى(ره) است كه تأليف آن در سال 1358ق, به پايان رسيده است.
اين كتاب ـ كه ظاهراً امام (ره), آن را در سى و هشتمين سال از عمر پربركت خود نگاشته ـ در بردارنده عالى ترين نكات عرفانى و دقيق ترين حقايق اخلاقى است كه حضرت امام, مضامين آن را در مدرسه فيضيه و مدرسه ملاصادق قم, براى شاگردان خود ايراد فرموده بود و سپس تصميم گرفت تا كتابى در همين زمينه تأليف كند. ۱
در مقدمه ناشر, در معرّفى اين اثر نفيس آمده است:
سى و سه حديث از احاديث اين دفتر, مربوط به اخلاقيات و مُهلكات و مُنجيات, و هفت حديث آخر, در باب اعتقادات و معارف است. روش معظّمُ له در توضيح احاديث, چنين است كه ابتدا حديث را نقل مى كنند; سپس آن را به فارسى ترجمه مى كنند و آن گاه, كلمات اصلى حديث و گاه ,غالب تعبيرات و كلمات آن را شرح و معنا مى كنند و در معناى حديث, متعرّض نكته اى كه در شرح حديثْ سودمند است, مى شوند و پس از فراغ از شرح تعبيرات و اصطلاحات و تمهيدات لازم, به شرح متن مى پردازند وطى چند «فصل», شرح حديث را به پايان مى برند. ۲
پرداختن به ابعاد اخلاقى ـ عرفانى اين اثر گرانسنگ و بررسى همه جانبه محتواى بلند و مضامين ژرف و عميق اين كتاب (كه بر جان و روح خواننده تأثيرات شگرفى مى گذارد و از پنهان ترين زواياى وجودش پرده برمى دارد و تمويهات نفس و مفاسد و ذمايم اخلاقى را پيش چشمش آشكار مى سازد و…) در حوصله يك يا چند مقاله نيست; بلكه نيازمند تأليف هاى مستقل و جداگانه اى است تا آن گونه كه شايسته اين كتاب و درخورِ شأن و مقام حضرت امام (ره) است, به بررسى ابعاد و جوانب مختلف آن پرداخته شود.
1.شرح چهل حديث, مقدمه ناشر.
2.همان.
