محتواى آن, باور قطعى داشته, اظهار اميدوارى كرده است كه خداوند, ايشان را مشمول اين حديث شريف قرار دهد.
از آنجا كه بعضى از دانشمندان, در صحّت حديث مذكور, ترديد روا داشته اند و در اعتبار آن به چون و چرا پرداخته اند, در اين مقاله به بررسى فشرده اى در صحّت و سقم اين حديث خواهيم پرداخت و پس از آن, به بيان تاريخچه مختصرى از اربعين نويسى در نزد شيعه و سنّى اشاره خواهد شد.
مقدمتاً بايد به اين نكته توجّه نمود كه اگرچه برخى از انديشمندان, حديث «اربعين» را از احاديث متواتر دانسته اند; ۱ امّا اكثر دانشمندان مسلمان, بر اين باورند كه اين حديث, از احاديث مستفيض و مشهور است كه به اسناد صحيح و طرق مختلف, از پيامبر (ص) نقل گرديده; هرچند كه به حدّ تواتر نرسيده باشد. به نظر مى رسد كه اظهار نظر قطعى در اعتبار و حجّيت اين حديث, اندكى دشوار بوده, به بحث و بررسى بيشترى نياز داشته باشد و شايد بر همين اساس باشد كه در ميان علما, گروههاى موافق و مخالفى پيدا كرد و هر دسته اى به سمتى گرايش يافت. اينك به پاره اى از اظهار نظرهاى اين گروهها اشاره مى كنيم.
اعتبار و حجّيت حديث «اربعين»
الف) نظر موافقان
1. شهيد اوّل در «اربعين» خود مى نويسد:
كثرت عناية العلماء السالفين, والفضلاء المتقدمين, بجمع أربعين حديثاً من الأحاديث النبوية, والألفاظ الإمامية, ممّا اشتهر فى النقل الصحيح عنه, بألفاظ مختلفة, بهذا العدد المخصوص. ۲
1.ر.ك: ترجمه و شرح «اربعين» شيخ بهايى, ص۴۱; الأربعين, محمد باقر مجلسى, ص۱۰; دائرة المعارف تشيّع, ج۲, ص۵۲.
2.الأربعون حديثاً, شهيد اوّل, ص۱۷.
