زندگى بيش از ديگران پيوسته غمناك است؟» ، فرمود :
أسوَؤُهُم خُلُقاً .۱
كسى كه از همه بداخلاقتر است .
1 - 2 . آفتهاى عملى
آفتهاى عملى ، عبارت است از كارهاى ناشايستهاى كه آرامش درونى انسان را از بين مىبرند و بدينسان ، موجب اضطراب و نگرانى مىگردند . گفتنى است ، يكى از علائمى كه براى تشخيص كارهاى خوب از كارهاى بد ، در روايات اسلامى ذكر شده ، احساس آرامش درونى در كارهاى خوب ، و اضطراب درونى در كارهاى زشت و نارواست .۲
كارهاى نيك ، هماهنگ با فطرت و سرشت آدمى اند ، به همين جهت ، انسان از انجام دادن آن ، احساس آرامش و لذّت و شادى دارد ؛ امّا كارهاى زشت و ناروا با فطرت انسان ، سازگارى ندارد . لذا انجام آن موجب اضطراب و نگرانى درونى مىگردد . بديهى است هر چه كار ، نارواتر ، و گناه ، سنگينتر باشد ، اضطراب و نگرانىِ حاصلِ از آن نيز بيشتر مىگردد و چه بسا يك لحظه هوسرانى ، يك عمر پشيمانى به دنبال داشته باشد .
نكته قابل توجّه اين كه نقش شمارى از آفات عملى مانند : هوسرانى ، چشمچرانى ، كوتاهى در انجام دادن كارهاى نيك ، بيكارى و از دست دادن فرصتها ، در پديد آوردن نگرانى روشن است ؛ امّا رابطه شمارى از آنها با اندوه ، مشخص نيست . آفات عملىاى چون : عمّامهگذارى در حال نشسته ، پوشيدن
1.ر . ك : ص ۱۵۶ ح ۷۰ .
2.ر . ك : خير و بركت از نگاه قرآن و حديث : ص ۳۱ (معيار شناخت نيكى و بدى) .
