كسى كه با آن حجّت آورد ، [ مايه‏] پيروزى ، و براى كسى كه به آن عمل كند ، نگه دارنده، و براى كسى كه آن را به كار وا دارد ، مَركب، و براى كسى كه نشانه جويد، نشانه ، و براى كسى كه سپر بخواهد ، سپر ، و براى كسى كه فرا بگيرد ، دانش ، و براى كسى كه روايت كند ، خبر ، و براى كسى كه داورى كند ، حكم قرار داده است . ¹

4 . جاودانگى‏

يكى از برجسته‏ترين نكاتى كه در احاديث پيامبر صلى اللَّه عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام در تبيين جايگاه قرآن در اسلام مورد تأكيد قرار گرفته ، تداوم حيات و جاودانگى اين كتاب آسمانى است . ² در حديثى از امام باقر عليه السلام آمده است :
إنَّ القُرآنَ حَىٌّ لا يَموتُ ، وَ الآيَةَ حَيَّةٌ لا تَموتُ ، فَلَو كانَتِ الآيَةُ إذا نَزَلَت فِى الأَقوامِ ماتوا ماتَتِ الآيَةُ ، لَماتَ القُرآنُ ، و لكِن هِىَ جارِيَةٌ فِى الباقينَ كَما جَرَت فِى الماضينَ . ³
قرآن، زنده است و نمى‏ميرد، و آيه‏[هاى آن‏] نيز زنده اند و نمى‏ميرند ؛ زيرا اگر آيه‏اى كه در باره اقوامى نازل شده است ، با مُردن آنها مى‏مُرد، قرآن نيز مُرده بود ؛ لكن قرآن ، در ميان آيندگان ، جارى است ، همچنان كه در ميان گذشتگان ، جارى بود .
همچنين از امام صادق عليه السلام گزارش شده است كه :
إنَّ القُرآنَ حَىٌّ لَم يَمُت ، وَ إنَّهُ يَجرى كَما يَجرِى اللَّيلُ وَ النَّهارُ ، وَ كَما تَجرِى الشَّمسُ وَ القَمَرُ ، وَ يَجرى عَلى‏ آخِرِنا كَما يَجرى عَلى‏ أوَّلِنا . ⁴

كتاب الهى است - ، در حديثى، قرآن را چنين توصيف فرموده است :
سپس كتاب را بر او فرو فرستاد ، و آن ، نورى است كه چلچراغ‏هايش خاموش نمى‏شوند . چراغى است كه شعله‏اش ، فروكش نمى‏كند . دريايى است كه به ژرفايش نمى‏توان رسيد . شاه‏راهى است كه پيمودنش [آدمى را] به گم‏راهى نمى‏كشانَد . شعاعى است كه پرتو آن ، به تاريكى نمى‏گرايد . فرقانى (/ سنجه‏اى براى حق و باطل) است كه برهانش ، خاموش [و باطل ]نمى‏گردد . بناى روشنگرى است كه پايه‏هايش ، فرو نمى‏ريزند . درمانى است كه بيم بازگشت بيمارى‏ها در آن نمى‏رود . قدرتى است كه هوادارانش شكست نمى‏خورند و حقّى است كه يارانش ، تنها و بى ياور، گذاشته نمى‏شوند .
پس قرآن ، معدن ايمان و كانون آن است ، و چشمه‏هاى دانش و درياهاى آن ، و بوستان‏هاى عدل و آبگيرهاى آن ، و پايه‏هاى اسلام و بنيان آن ، و درّه‏هاى حق و دشت‏هاى آن است . دريايى است كه هر چه از آن آب بردارند، آبش تمام نمى‏شود ، و چشمه‏هايى است كه هر اندازه از آنها آب كشند ، خشك نمى‏شوند . آبشخورهايى است كه هر اندازه وارد شوندگان از آنها بنوشند ، آبشان كاستى نمى‏گيرد ، و منزلگاه‏هايى است كه مسافران ، راه آنها را گم نمى‏كنند ، و نشانه‏هايى است كه از چشم رهپويان ، پوشيده نمى‏مانَد ، و پُشته‏هايى است كه رهروان به [قلّه‏هاى‏] آن نمى‏رسند .
خداوند ، آن را سيراب كننده عطشِ دانشوران ، و بهار دل‏هاى دانايان ، و شاه‏راه نيكان ، و دارويى كه پس از آن ، دردى نمى‏ماند ، و نورى كه هيچ تاريكى‏اى با آن نيست ، و ريسمانى كه گِره‏هايش استوار است ، و قلعه‏اى كه ستيغ آن ، بلند [ و دست‏نايافتنى‏] است ، و براى كسى كه آن را حامى خويش گيرد ، [ مايه‏] عزّت [ و قدرت‏] ، و براى كسى كه به آن وارد شود، [ مايه ]سلامت ، و براى كسى كه از آن پيروى كند، هدايت ، و براى كسى كه خود را به آن نسبت دهد، عذر ، و براى كسى كه با آن سخن گويد ، برهان ، و براى كسى كه به وسيله آن ستيزه كند ، گواه ، و براى