2. علامه طباطبايى در مواجهه با ديدگاه‏هاى فراوانى كه در تفسير احاديث «سبعة أحرف» بيان شده، با كمك برخى روايات پيش گفته اين نظر را ترجيح داده است كه «أحرف سبعه» بر اقسام هفت‏گانه معنايى حمل شود. اين اقسام ، بر اساس روايتى عبارت اند از: امر، زجر، ترغيب، ترهيب، جدل، قصص و مَثَل، و بر اساس روايت ديگرى عبارت اند از: زجر، امر، حلال، حرام، محكم، متشابه و امثال. ^۱ به نظر مى‏رسد اين ديدگاه اگر چه با ظاهر شمارى از روايات سبعة اَحرف - كه در منابع اهل سنّت، انعكاس يافته و ناظر به چگونگى قرائت قرآن اند - ناسازگارى دارد، ولى بر اساس روايات اهل بيت، داراى محمل مناسبى است، بويژه آن كه روايت شيخ صدوق هم بر تقيه حمل شده است. ^۲
3. با تحليلى كه از نظريه پنجم ارايه شده و به معناى تفاوت لهجه دانسته شده، به نظر مى‏رسد كه تفاوت جوهرى ميان اين نظريه و نظريه ششم وجود ندارد. بر اين اساس، دو نظريه پنجم و ششم، روايت سبعة اَحرف را به معناى تفاوت لهجه دانسته‏اند. با فرض پذيرش صحّت صدور روايات سبعة اَحرف، نظريه ششم را مى‏توان توجيه قابل قبولى براى اين دست از روايات دانست، البته با اين تفاوت كه نبايد لهجه‏هاى هفت‏گانه آن را منحصر در لهجه‏هاى عربِ معاصرِ نزول دانست. به عبارت روشن‏تر، چنان كه در بررسى علل راهيافت پديده اختلاف قرائات آورديم، به استناد روايات سبعة اَحرف مى‏توان ادعا كرد كه با توجه به جهانى بودن قرآن و موضوعيت داشتن قرائت عربى آن، خداوند، انحصار قرائت قرآن را منطبق با قرائت عربِ معاصرِ نزول، برداشته و به جهانيان اجازه داده كه آن را مطابق با لهجه‏هاى خود تلاوت كنند. پيداست كه لهجه‏هاى مختلف، هيچ گاه به معناى اختلاف در متن نخواهد بود.

هفت قبيله بود به نام‏هاى: هذيل، كنانة، قيس، ضبة، تَيم الرباب، أسد بن خزيمة و قريش .
ج - برخى بر اين باورند كه مقصود، گويش‏هاى مختلف در درون قريش است؛ زيرا قرآن به لهجه قريش نازل شد، چنان كه آيه (وَ مَآ أَرْسَلْنَا مِن رَّسُولٍ إِلَّا بِلِسَانِ قَوْمِهِ لِيُبَيِّنَ لَهُمْ ؛^۱هيچ فرستاده‏اى را نفرستاديم مگر به زبان قوم خودش تا برايشان روشن كند) بر آن دلالت دارد. ^۲

جمع‏بندى و نتيجه‏گيرى

در تحليل روايات و آراى پيش‏گفته مى‏توان نكات زير را به دست داد:
1. از منظر شيعه ، قرآن بر يك حرف نازل شده و اختلافات قرائات ، منشأ وحيانى ندارد، چنان كه در روايت زراره از امام باقر عليه السلام و فضيل بن يسار از امام صادق عليه السلام بر آن تأكيد شده است . بنا بر اين ، روايات نزول قرآن بر هفت حرف ، به دليل مخالف بودن با سخنان اهل بيت ، فاقد اعتبارند. ^۳افزون بر اين ، اختلاف و تناقض ميان اين روايات فراوان است و در بعضى از اين روايات ، ميان سؤال و جواب تناسبى نيست، ^۴چنان كه برخى از دانشمندان اهل سنّت نيز به موهون بودن اين روايات و اضطراب لفظى و معنوى آنها اذعان كرده‏اند. ^۵
بر اين اساس ، مى‏توان گفت : رواياتى كه نزول قرآن به هفت حرف را تفسير كرده‏اند بر فرض صدور ، در واقع توجيه صحيحى است براى روايات «هفت حرف» تا از رواج نظريه‏هاى نادرست در اين باره پيشگيرى نمايند .