55
شناخت‌نامه قرآن برپايه قرآن و حديث ج۱

۲۵.التوحيد- به نقل از على بن سالم ، از پدرش -:از امام صادق عليه السلام پرسيدم : اى فرزند پيامبر خدا ! نظر شما در باره قرآن چيست ؟
فرمود : «قرآن ، كلام خدا ، سخن خدا ، كتاب خدا ، وحى خدا و فرود آمده از جانب اوست . قرآن ، كتاب استوارى است كه (از پيشِ رو و از پشت سرش ، باطل به آن راه نمى‏يابد و فرو فرستاده‏اى از جانب خدايى فرزانه و ستودنى است) .

۲۶.الاحتجاج- به نقل از صفوان بن يحيى -:ابو قُرّه محدّث ، دوست شُبرُمه ، از من خواست كه او را خدمت امام رضا عليه السلام ببرم . از ايشان [برايش ]اجازه ملاقات خواستم و ايشان به وى اجازه داد . ابو قُرّه ، وارد شد و از ايشان، در باره حلال و حرام ، و فرائض و احكام ، پرسش‏هايى كرد تا آن كه سؤالش به توحيد رسيد ... . ابو قُرّه گفت : در باره كتاب‏ها[ى آسمانى‏] چه مى‏گوييد ؟
امام رضا عليه السلام فرمود : «تورات و انجيل و زبور و فرقان و هر كتاب آسمانىِ ديگرى ، كلام خدا بوده كه [ خداوند،] آن را براى روشنگرى و راه‏نمايى مردمان ، فرو فرستاد . همه آنها حادث اند و همه آنها غير خدايند ؛ زيرا [خدا] مى‏فرمايد : (يا برايشان يادكردى پديد آورد) و فرموده است : (هيچ يادكرد تازه‏اى از جانب پروردگارشان برايشان نيامد ، مگر آن كه بازى‏كنان ، آن را شنيدند) . خدا ، همه كتاب‏هايى را كه فرو فرستاده ، پديد آورده است» .
ابو قرّه گفت : پس آيا نابود مى‏شوند ؟
امام رضا عليه السلام فرمود : «به اجماع مسلمانان ، هر چيزى جز خدا ، نابود شدنى است و ماسواى خودِ خدا ، فعلِ خداست . تورات و انجيل و زبور و فرقان هم فعل خدايند . آيا نشنيده‏اى كه مردم مى‏گويند : "پروردگارِ قرآن" ، و خودِ قرآن هم در روز قيامت مى‏گويد : "اى پروردگار من ! اين فلانى - كه البتّه خداوند، خود ، بهتر از آن، او را مى‏شناسد - ، روزهايش را به تشنگى [ و روزه‏دارى‏] گذرانيده است و شب‏هايش را به بيدارى . پس مرا شفيع او قرار ده" .
همچنين اند تورات و انجيل و زبور . اينها همه پديدارند و پروردگارى دارند و آن كه چيزى همانندش نيست ، آنها را براى راه‏نمايى مردمان خِردورز ، پديد آورده است . پس هر كه بگويد: "اينها از اَزَل با او (خدا) بوده‏اند" ، در حقيقت ، اظهار داشته كه خدا ، نه نخستين موجودِ قديم است و نه يگانه ، و كلام ، پيوسته با او بوده است و آن [ كلام‏] را آغازى [و علّتى ]نيست ، در حالى كه [كلام، ]خدا نيست [كه اَزَلى و بى‏نياز از علّت باشد]» .
ابو قُرّه گفت : ما روايت داريم كه در روز قيامت ، همه كتاب‏ها[ى آسمانى ]مى‏آيند ، در حالى كه مردمان در بيابانى يك‏دست، براى پروردگار جهانيان، به صف ايستاده‏اند و منتظرند تا آن كتاب‏ها به سوى او باز گردند ؛ زيرا آنها از اويند و جزئى از او هستند . از اين رو ، به سوى او باز مى‏گردند .
امام رضا عليه السلام فرمود : «نصارا نيز در باره مسيح ، چنين مى‏گويند كه او ، روح خدا و جزئى از اوست و به سوى او باز مى‏گردد . مجوسيان هم در باره آتش و خورشيد ، چنين مى‏گويند كه اين دو ، جزئى از خدايند و به سوى او باز مى‏گردند . پروردگار ما از اين كه تجزيه‏پذير يا ناهمگون باشد ، برتر است» .


شناخت‌نامه قرآن برپايه قرآن و حديث ج۱
54

۲۵.التوحيد عن عليّ بن سالم عن أبيه : سَأَلتُ الصّادِقَ جَعفَرَ بنَ مُحَمَّدٍ عليه السلام فَقُلتُ لَهُ: يَابنَ رَسولِ اللَّهِ ، ما تَقولُ فِي القُرآنِ؟
فَقالَ: هُوَ كَلامُ اللَّهِ ، وقَولُ اللَّهِ ، وكِتابُ اللَّهِ ، ووَحيُ اللَّهِ وتَنزيلُهُ ، وهُوَ الكِتابُ العَزيزُ الَّذي (لا يَأتيهِ الباطِلُ مِن بَينِ يَدَيهِ ولا مِن خَلفِهِ ، تَنزيلٌ مِن حَكيمٍ حَميدٍ)۱ . ۲

۲۶.الاحتجاج عن صفوان بن يحيى : سَأَلَني أبو قُرَّةَ المُحَدِّثُ - صاحِبُ شُبرُمَةَ - أن اُدخِلَهُ عَلى‏ أبِي الحَسَنِ الرِّضا عليه السلام ، فَاستَأذَنَتُهُ ۳ فَأَذِنَ لَهُ ، فَدَخَلَ فَسَأَلَهُ عَن أشياءَ مِنَ الحلاَلِ وَالحَرامِ وَالفَرائِضِ وَالأَحكامِ ، حَتّى‏ بَلَغَ سُؤالُهُ إلَى التَّوحيدِ... فَقالَ أبو قُرَّةَ: فَما تَقولُ فِي الكُتُبِ؟
فَقالَ أبُو الحَسَنِ عليه السلام: التَّوراةُ وَالإِنجيلُ وَالزَّبورُ وَالفُرقانُ وكُلُّ كِتابٍ اُنزِلَ كانَ كَلامَ اللَّهِ ، أنزَلَهُ لِلعالَمينَ نوراً وهُدىً ، وهِيَ كُلُّها مُحْدَثَةٌ وهِيَ غَيرُ اللَّهِ ، حَيثُ يَقولُ: ( أَوْ يُحْدِثُ لَهُمْ ذِكْرًا )۴ وقالَ: ( مَا يَأْتِيهِم مِّن ذِكْرٍ مِّن رَّبِّهِم مُّحْدَثٍ إِلَّا اسْتَمَعُوهُ وَ هُمْ يَلْعَبُونَ )۵ وَاللَّهُ أحدَثَ الكُتُبَ كُلَّهَا الَّتي أنزَلَها.
فَقالَ أبو قُرَّةَ: فَهَل تَفنى‏؟
فَقالَ أبُو الحَسَنِ عليه السلام: أجمَعَ المُسلِمونَ عَلى‏ أنَّ ما سِوَى اللَّهِ فانٍ ، وما سِوَى اللَّهِ فِعلُ اللَّهِ ، وَالتَّوراةُ وَالإِنجيلُ وَالزَّبورُ وَالفُرقانُ فِعلُ اللَّهِ ، ألَم تَسمَعِ النّاسَ يَقولونَ: «رَبُّ القُرآنِ» وإنَّ القُرآنَ يَقولُ يَومَ القِيامَةِ: يا رَبِّ هذا فُلانٌ - وهُوَ أعرَفُ بِهِ مِنهُ - قَد أظمَأتُ نَهارَهُ وأسهَرتُ لَيلَهُ فَشَفِّعني فيهِ . وكَذلِكَ التَّوراةُ وَالإِنجيلُ وَالزَّبورُ ، وهِيَ كُلُّها مُحدَثَةٌ مَربوبَةٌ ، أحدَثَها مَن لَيسَ كَمِثلِهِ شَي‏ءٌ هُدىً لِقَومٍ يَعقِلونَ ، فَمَن زَعَمَ أنَّهُنَّ لَم يَزَلْنَ مَعَهُ فَقَد أظهَرَ أنَّ اللَّهَ لَيسَ بِأَوَّلِ قَديمٍ ولا واحِدٍ ، وأنَّ الكَلامَ لَم يَزَل مَعَهُ ولَيسَ لَهُ بَدءٌ ولَيسَ بِإِلهٍ.
قالَ أبو قُرَّةَ: وإنّا رُوِّينا أنَّ الكُتُبَ كُلَّها تَجي‏ءُ يَومَ القِيامَةِ ، وَالنّاسُ في صَعيدٍ واحِدٍ صُفوفٌ قِيامٌ لِرَبِّ العالَمينَ يَنظُرونَ حَتّى‏ تَرجِعَ فيهِ ، لِأَنَّها مِنهُ وهِيَ جُزءٌ مِنهُ فَإِلَيهِ تَصيرُ.
قالَ أبُو الحَسَنِ عليه السلام: فَهكَذا قالَتِ النَّصارى‏ فِي المَسيحِ : إنَّهُ روحُهُ وجُزءٌ مِنهُ ويَرجِعُ فيهِ ، وكَذلِكَ قالَتِ المَجوسُ فِي النّارِ وَالشَّمسِ : إنَّهُما جُزءٌ مِنهُ ويَرجِعُ فيهِ ، تَعالى‏ رَبُّنا أن يَكونَ مُتَجَزِّئاً أو مُختَلِفاً. ۶

1.فصّلت : ۴۲ .

2.التوحيد : ص ۲۲۴ ح ۳ ، الأمالي للصدوق : ص ۶۳۹ ح ۸۶۱ ، روضة الواعظين : ص ۴۶ ، بحار الأنوار : ج ۹۲ ص ۱۱۷ ح ۳ .

3.في المصدر : «فاستأذنه» ، والتصويب من بحار الأنوار .

4.طه: ۱۱۳ .

5.الأنبياء: ۲ .

6.الاحتجاج : ج ۲ ص ۳۷۳ ح ۲۸۵ ، بحار الأنوار : ج ۱۰ ص ۳۴۳ ح ۵ .

  • نام منبع :
    شناخت‌نامه قرآن برپايه قرآن و حديث ج۱
تعداد بازدید : 14620
صفحه از 500
پرینت  ارسال به