متضمن بيان آن است ادا كند ، نمىتواند سخنى به اين كوتاهى بياورد، و ناگزير سخن را بسط و تفصيل خواهد داد.۱
طبرسى در شرح آيات :
(وَ قَالَ الَّذِى نَجَا مِنْهُمَا ... فَأَرْسِلُونِ * يُوسُفُ أَيُّهَا الصِّدِّيقُ أَفْتِنَا .۲
و يكى از آن دو كه نجات يافته بود ... گفت: «مرا (به سراغ آن جوان زندانى) بفرستيد. [او به زندان آمد و چنين گفت: ]يوسف، اى مرد بسيار راستگو، در باره اين خواب اظهار نظر كن).
مىنويسد: در اين جا، ايجاز در سخن است و اصل آن چنين است: «فارسلون الى يوسف، فارسل فاتى يوسف فى السجن و قال له أيها الصديق؛ مرا به نزد يوسف بفرستيد، پس او را فرستادند. چون در زندان به نزد يوسف آمد، گفت: اى راستگو...» .۳
علّامه طباطبايى در تفسير آيتى ديگر به همين نكته دقت كرده است:
(وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِى عَنِّى فَإِنِّى قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْيَسْتَجِيبُواْ لِى وَلْيُؤْمِنُواْ بِى لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ .۴
هنگامىكه بندگانم از من درخواست كنند ، همانا من نزديكم و دعاى دعاكننده را اجابت مىكنم . پس ، از من درخواست اجابت كنيد ، و به من ايمان بياوريد ، تا راه بيابيد).
او مىنويسد: اين آيه، هدف مورد نظر را به زيباترين بيان، ظريفترين اسلوب، و كوتاهترين عبارت ارائه مىدهد كه در عباراتى چنين موجز، هفت بار ضمير متكلم وحده (اول شخص مفرد) آمده است تا كمال عنايت الهى را در امر نيايش و رابطه
1.الإعجاز و الإيجاز : ص۲۰ - ۲۱.
2.يوسف : آيه ۴۵ - ۴۶.
3.مجمع البيان : ج۵ ص۴۱۰.
4.بقره : آيه ۱۸۶.