پژوهشى در باره اعجاز قرآن‏ - صفحه 17

متضمن بيان آن است ادا كند ، نمى‏تواند سخنى به اين كوتاهى بياورد، و ناگزير سخن را بسط و تفصيل خواهد داد.۱
طبرسى در شرح آيات :
(وَ قَالَ الَّذِى نَجَا مِنْهُمَا ... فَأَرْسِلُونِ * يُوسُفُ أَيُّهَا الصِّدِّيقُ أَفْتِنَا .۲
و يكى از آن دو كه نجات يافته بود ... گفت: «مرا (به سراغ آن جوان زندانى) بفرستيد. [او به زندان آمد و چنين گفت: ]يوسف، اى مرد بسيار راستگو، در باره اين خواب اظهار نظر كن)
.
مى‏نويسد: در اين جا، ايجاز در سخن است و اصل آن چنين است: «فارسلون الى يوسف، فارسل فاتى يوسف فى السجن و قال له أيها الصديق؛ مرا به نزد يوسف بفرستيد، پس او را فرستادند. چون در زندان به نزد يوسف آمد، گفت: اى راستگو...» .۳
علّامه طباطبايى در تفسير آيتى ديگر به همين نكته دقت كرده است:
(وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِى عَنِّى فَإِنِّى قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْيَسْتَجِيبُواْ لِى وَلْيُؤْمِنُواْ بِى لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ .۴
هنگامى‏كه بندگانم از من درخواست كنند ، همانا من نزديكم و دعاى دعاكننده را اجابت مى‏كنم . پس ، از من درخواست اجابت كنيد ، و به من ايمان بياوريد ، تا راه بيابيد)
.
او مى‏نويسد: اين آيه، هدف مورد نظر را به زيباترين بيان، ظريف‏ترين اسلوب، و كوتاه‏ترين عبارت ارائه مى‏دهد كه در عباراتى چنين موجز، هفت بار ضمير متكلم وحده (اول شخص مفرد) آمده است تا كمال عنايت الهى را در امر نيايش و رابطه

1.الإعجاز و الإيجاز : ص‏۲۰ - ۲۱.

2.يوسف : آيه ۴۵ - ۴۶.

3.مجمع البيان : ج‏۵ ص‏۴۱۰.

4.بقره : آيه ۱۸۶.

صفحه از 67