پژوهشى در باره اعجاز قرآن‏ - صفحه 29

بهشت براى پرهيزكاران نزديك گردانيده شده ، بى آن كه دور باشد . اين آن وعده‏اى است كه براى توبه‏كننده نگهبان داده شده است . هر كس در نهان از خداى رحمان بترسد و با دلى توبه‏كار بازآيد . به سلامت وارد آن شويد در روز جاودان . آنها هر چه بخواهند در آن هست . و نزد ما افزون هم هست) .
و چه گاه هشدار و ترهيب:
(فَإِذَا جَآءَتِ الصَّآخَّةُ ... اْولئكَ هُمُ الْكَفَرَةُ الْفَجَرَةُ .1
و چون آن فرياد گوش‏خراش در رسد ، ... آنان همان كافران فاجرند)
.
يا به هنگام گزارش زيبايى سيرت پيامبران الهى:
(قَالَ إِنِّى عَبْدُ اللَّهِ ءَاتَانِىَ الْكِتَبَ وَ جَعَلَنِى نَبِيًّا ... وَ لَمْ يَجْعَلْنِى جَبَّارًا شَقِيًّا . 2
گفت : من بنده خدايم . به من كتاب داده است و مرا پيامبر كرده است ... و مرا زورگوى بدبخت قرار نداده است)
.
براى آگاهى بيشتر از فواصل و شيوه‏هاى ديگر آن مى‏توان به برخى از آثارى كه در اين زمينه نوشته شده مراجعه كرد.3 افزون بر فواصل، بدايعى فراوان در هنر بيانى قرآن هست كه بر شكوهِ سازه‏هاى تركيبى قرآن جلايى ويژه مى‏بخشد و ضمير مخاطب را شيفته خود مى‏سازد. از جمله اين بدايع ، «جناس» است كه خود اقسام گوناگون دارد.
جناس يا هم جنس بودن، در اصطلاح بديع، آن است كه گوينده در سخن خويش دو واژه بياورد كه در تلفظ شبيه به هم يا هم جنس باشند؛ اما در معنا مختلف، مانند:


بهرام كه «گور» مى‏گرفتى همه عمرديدى كه چگونه «گور» بهرام گرفت!4

1.عبس : آيه ۳۳ - ۴۲.

2.مريم : آيه ۳۰ - ۳۲.

3.نظم آيات الهى در نگارش : جزء ۲۹ و ۳۰.

4.رباعيات حكيم عمر خيام : ص‏۹۱ رباعى‏۷.

صفحه از 67