پژوهشى در باره اعجاز قرآن‏ - صفحه 7

فَوَاللَّهِ ما هُوَ بِشِعرٍ وَ لا بِسِحرٍ و لا بِهَذّى جُنُونٍ، و اِنّ قَولَهُ مِن كَلامِ اللَّهِ... إنَّ لَهُ لَحَلاوَةً و إنَّ عَلَيهِ لَطَلاوَةً و إنَّ اَعلاهُ لَمُثمِرٌ و إنَّ أسفَلهُ لَمُغدِقٌ و إنَّه يَعلو و لا يُعْلى عَلَيهِ.۱
به خداوند سوگند كه آن ، نه شعر ، نه جادو و نه هذيان ديوانگى است . همانا گفته او از سخنان خداوند است . شيرينى و زيبايى خاصى دارد . فرازش پرباروبرگ و فرودش گواراست . قرآن برترى مى‏يابد ، اما چيزى بر او برترى نمى‏يابد .

اين سخن، خشم مشركان را برانگيخت و او را ناگزير ساختند تا در نكوهش قرآن سخنى بگويد . از همين رو، آيه‏اى در شأن او نازل شد:
(ثُمَّ أَدْبَرَ وَ اسْتَكْبَرَ * فَقَالَ إِنْ هَذَآ إِلَّا سِحْرٌ يُؤْثَرُ .۲
سپس پشت كرد و برترى‏جويى كرد . و گفت : اين جز جادويى اثرگذار نيست)
.
عتبة بن ربيعة ، از بزرگان قريش براى آن كه پيامبر را وا دارد كه از دعوى نبوّت دست بردارد، به محضر آن جناب آمد. پيامبر صلى اللَّه عليه و آله آيات آغازين سوره فصّلت را بر او تلاوت كرد. وقتى از مجلس پيامبر صلى اللَّه عليه و آله باز گشت، اظهار داشت: «به خدا سوگند، سخنى شنيدم كه تا كنون مانند آن را نشنيده‏ام؛ سخنى كه شعر، سحر، كهانت و جز آن نيست؛ بلكه نبأى عظيم است».۳
زيبايى‏هاى ساحت رويين قرآن ، تا بدان حد خيره‏كننده و فراگير بود كه برجسته‏ترين دشمنان قرآن چون وليد بن مغيرة، اخنس بن شريق و عمرو بن هشام

1.تفسير الطبرى : ج‏۲۹ ص‏۱۹۵؛ المحرر الوجيز : ج‏۵ ص‏۳۹۵؛ قصص الانبياء : ص‏۳۱۷ - ۳۱۸. گفتنى است بيشتر كتاب‏هاى تاريخى ، اين كلام را از وليد بن مغيره نقل كرده‏اند ، امّا برخى اين سخن را به خالد بن عتبه نسبت داده‏اند كه پيشتر گذشت . ممكن است وى ، سخن وليد را تكرار كرده باشد . ر . ك : الاستيعاب : ج ۲ ص ۴۳۳ ؛ اُسد الغابة : ج ۲ ص ۹۰ ؛ الإصابة : ج ۲ ص ۲۱۰ .

2.مدّثّر : آيه ۲۳ - ۲۴.

3.السيرة النبوية ، ابن هشام : ج‏۱ ص‏۱۸۹ - ۱۹۰.

صفحه از 67