375
بهشت و دوزخ از نگاه قرآن و حديث ج1

۵۱۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :آگاه باشيد كه كارِ بهشت [ همچون ] زمين درشت و ناهموار است . آگاه باشيد كه كارِ دوزخ [ همچون ]زمين نرم و هموار است. ۱

۵۱۱.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :بهشت ، كوه درشتى است كه با ناملايمات ، در ميان گرفته شده است و دوزخ را هوس ها احاطه كرده اند . آگاه باشيد كه هر كس درِ رنجى برايش باز شود ، به بهشتْ نزديك شده است و هر كس درِ هوسى برايش گشوده شود ، به دوزخْ نزديك شده است .

۵۱۲.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :اى قوم من! تا مى توانيد در طلب بهشت بر آييد و با تمام توان ، از آتش بگريزيد ، كه جوينده بهشت و گريزنده از آتش ، خواب ندارند . بدانيد كه آخرت ، امروز ، پوشيده در ناملايمات است . بدانيد كه دنيا احاطه شده در شهوات است.

۵۱۳.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :چون خدا بهشت و دوزخ را آفريد ، جبرئيل را به سوى بهشت فرستاد و فرمود : «به آن و آنچه در آن براى اهلش آماده ساخته ام ، بنگر» .
جبرئيل به بهشت آمد و به آن و آنچه خدا در آن براى اهلش آماده ساخته بود ، نگريست . پس باز گشت و گفت : به عزّتت سوگند كه هر كس آوازه آن را بشنود ، وارد آن مى شود!
خداوند ، دستور داد و ناملايمات ، بهشت را در ميان گرفتند . پس فرمود : «حال باز گرد و آنچه را در آن جا براى اهلش آماده ساخته ام ، تماشا كن» .
جبرئيل به سوى بهشت باز گشت و ديد كه پوشيده از ناملايمات شده است . نزد خداوند باز آمد و گفت : به عزّتت سوگند كه مى ترسم هيچ كس وارد آن نشود!
خداوند به او فرمود : «به دوزخ برو و به آن و آنچه در آن براى اهلش آماده ساخته ام ، بنگر» .
[جبرئيل آمد و ديد كه ] آن ، طبقات مختلفى دارد . به نزد خدا باز گشت و گفت : به عزّتت سوگند كه هر كس وصف آن را بشنود ، وارد آن نخواهد شد!
پس خداوند ، دستور داد و شهوت ها آن را در ميان گرفتند . آن گاه به جبرئيل فرمود : «حال به سوى دوزخ باز گرد» .
جبرئيل باز گشت و گفت : به عزّتت سوگند كه مى ترسم هيچ كس از آن نَرَهد ؛ بلكه همگان دوزخى شوند !

1.سيّد رضى رحمه الله در المجازات النبويّة ، پس از ذكر حديث ، نوشته است : ... اين كه پيامبر صلى الله عليه و آله ، كار بهشت را همانند زمين حَزن ـ يعنى سخت و ناملايم ـ معرّفى كرده ، از اين روست كه همان گونه كه زمين ناملايم ، سخت است ، كار براى بهشت هم سخت و دشوار است . و ايشان ـ كه درود و سلام بر او باد ـ براى توضيح ، افزوده : «حَزنٌ بِرَبوَةٍ (ناملايم ناهموار) » و به ناملايم تنها اكتفا نكرده و ناهموار را هم افزوده است و ناهموار ، تپّه بلند است . و از اين روست كه تحمّل آن ، سخت تر است و پيمودنش دشوارتر . در مقابل ، در كار جهنّم نيز به «سَهل (آسانى) » اكتفا نكرده و «سَهوَة (هموار) » را هم اضافه كرده تا روشن كند كه راه آن ، آسان است و براى انجام دهنده آن سبُك .


بهشت و دوزخ از نگاه قرآن و حديث ج1
374

۵۱۰.عنه صلى الله عليه و آله :أَلا إِنَّ عَمَلَ الجَنَّةِ حَزنٌ بِرَبوَةٍ ، أَلا إِنَّ عَمَلَ النّارِ سَهلٌ بِسَهوَةٍ ۱ . ۲

۵۱۱.عنه صلى الله عليه و آله :إِنَّ الجَنَّةَ حُزنَةٌ حُفَّت بِالمَكارِهِ ، وَإِنَّ النّارَ حُفَّت بِالهَوى . أَلا وَمَن كُشِفَ لَهُ بابُ كَربٍ أَشفى ۳ عَلَى الجَنَّةِ ، وَمَن كُشِفَ لَهُ بابُ هَوًى أَشفَى عَلَى النّارِ . ۴

۵۱۲.عنه صلى الله عليه و آله :يا قَومِ اطلُبُوا الجَنَّةَ جَهدَكُم ، وَاهرَبُوا مِنَ النّارِ جَهدَكُم! فَإِنَّ الجَنَّةَ لا يَنامُ طالِبُها وَإِنَّ النّارَ لا يَنامُ هارِبُها . أَلا إِنَّ الآخِرَةَ اليَومَ مُحَفَّفَةٌ بِالمَكارِهِ . أَلا وَإِنَّ الدُّنيا مُحَفَّفَةٌ بِالشَّهَواتِ . ۵

۵۱۳.عنه صلى الله عليه و آله :لَمّا خَلَقَ اللّهُ الجَنَّةَ وَالنّارَ أَرسَلَ جِبرِيلَ إِلَى الجَنَّةِ فَقالَ : اُنظُر إِلَيها وَإِلى ما أَعدَدتُ لِأَهلِها فِيها . قالَ : فَجاءَها وَنَظَرَ إِلَيها وَإِلى ما أَعَدَّ اللّهُ لِأَهلِها فِيها ، قالَ : فَرَجَعَ إِلَيهِ ، قالَ : فَوَعِزَّتِكَ لا يَسمَعُ بِها أَحَدٌ إِلّا دَخَلَها! فَأَمَرَ بِها فَحُفَّت بِالمَكارِهِ ، فَقالَ : ارجِع إِلَيها فَانظُر إِلى ما أَعدَدتُ لِأَهلِها فِيها، قالَ : فَرَجَعَ إِلَيها فَإِذا هِيَ قَد حُفَّت بِالمَكارِهِ ، فَرَجَعَ إِلَيهِ فَقالَ : وَعِزَّتِكَ لَقَد خِفتُ أَلّا يَدخُلَها أَحَدٌ!
قالَ : اذهَب إِلى النّارِ فَانظُر إِلَيها وَإِلى ما أَعدَدتُ لِأَهلِها فِيها، فَإِذا هِيَ يَركَبُ بَعضُها بَعضا، فَرَجَعَ إِلَيهِ فَقالَ : وَعِزَّتِكَ لا يَسمَعُ بِها أَحَدٌ فَيَدخُلَها! فَأَمَرَ بِها فَحُفَّت بِالشَّهَواتِ ، فَقالَ : ارجِع إِلَيها ، فَرَجَعَ إِلَيها فَقالَ : وَعِزَّتِكَ لَقَد خَشِيتُ أَلّا يَنجُوَ مِنها أَحَدٌ إِلّا دَخَلَها . ۶

1.قال الشريف الرضيّ ـ رحمة اللّه عليه ـ في المجازات النبويّة بعد أن ذكر الحديث : ... فجعل ـ عليه الصلاة والسلام ـ عمل الجنّة كالحزن من الأرض ؛ وهو ما غلظ منها، لأنّه يصعب تجشّمه ، فكذلك عمل الجنّة يشقّ تكلّفه، وزاد ـ عليه الصلاة والسلام ـ الكلام إيضاحا بقوله : حزن بربوة، فلم يرضَ بأن جعله حزنا حتّى جعله بربوة ؛ وهي الأكمة العالية، ليكون تجشّمه أشقّ، وتكلّفه أصعب، ولم يرضَ ـ عليه الصلاة والسلام ـ بأن جعل عمل النار سهلاً وهو ضدّ الحزن، حتّى جعله بسهوة ليكون أخفّ على فاعله وأهون على عامله .

2.المجازات النبويّة : ص ۳۶۴ ح ۲۸۲ ؛ مسند ابن حنبل : ج ۱ ص ۷۰۰ ح ۳۰۱۷ عن ابن عبّاس بزيادة «ثلاثا» بعد «بربوة» ، شعب الإيمان : ج ۲ ص ۱۷۰ ح ۴۶۱ ، الطبقات الكبرى : ج ۷ ص ۴۲۳ وفيه «بشقوة» بدل «بسهوة» وكلاهما عن أبي البجير ، كنز العمّال : ج ۱۵ ص ۸۸۳ ح ۴۳۵۰۲.

3.أشْفى : أي أشْرَفَ (النهاية : ج ۲ ص ۴۸۹ «شفا») .

4.اُسد الغابة : ج ۶ ص ۴۰۴ الرقم ۶۵۸۰ ، تاريخ دمشق : ج ۳۲ ص ۱۳ عن إسحاق بن بشر القرشي نحوه .

5.المعجم الكبير : ج ۱۹ ص ۲۰۰ ح ۴۹۹ ، المعجم الأوسط : ج ۴ ص ۷۳ ح ۳۶۴۳ وليس فيه ذيله من «ألا إن الآخرة . . .» وكلاهما عن كليب بن حزن ، اُسد الغابة : ج ۴ ص ۴۷۰ الرقم ۴۴۹۸ عن كليب بن جزيّ ، كنز العمّال : ج ۱۵ ص ۹۳۱ ح ۴۳۵۹۷ .

6.سنن الترمذي : ج ۴ ص ۶۹۳ ح ۲۵۶۰ ، سنن النسائي : ج ۷ ص ۳ ، مسند ابن حنبل : ج ۳ ص ۲۲۹ ح ۸۴۰۶ ، مسند أبي يعلى : ج ۵ ص ۳۵۶ ح ۵۹۱۴ وكلّها عن أبي هريرة والثلاثة الأخيرة نحوه.

  • نام منبع :
    بهشت و دوزخ از نگاه قرآن و حديث ج1
تعداد بازدید : 78855
صفحه از 798
پرینت  ارسال به