3 . اشكالِ سندى در روايت سعيد بن زيد
حديث «عشره مبشَّره» ، از دو راوى ، نقل شده كه يكى از آن دو ، سعيد بن زيد است كه خودش را در شمارِ ده بهشتىِ بشارت داده شده به بهشت ، آورده است . اين روايت به طرق مختلف زير ، از سعيد بن زيد ، نقل شده است :
طريق اوّل : از عبد الرحمان بن اَخنس ۱ . ۲
طريق دوم : از رياح بن حارث ۳ . ۴
طريق سوم : از زياد بن علاقه ۵ . ۶
طريق چهارم : از عبد الرحمان بن حميد ۷ . ۸
طريق پنجم : از عبد اللّه بن ظالم ۹ . ۱۰
طريق ششم : از ابو الطفيل ۱۱ . ۱۲
چنين سندى با ويژگى هاى ذكر شده ، حديث را از حدّ واحد بودن و ترديد در صدور آن ، خارج نمى كند .
1.سنن أبى داوود : ج ۴ ص ۲۱۲ ح ۴۶۴۹ .
2.او خود در كتب جرح و تعديل ، مستور شمرده شده و راوى از او يعنى محمّد بن طلحه هم توسّط ابن معين و ديگران ، تضعيف شده است (ر . ك : فتح المغيث : ص ۱۳۵ ـ ۱۴۵ ، تهذيب التهذيب : ج ۵ ص ۱۴۴) .
3.مسند ابن حنبل : ج ۱ ص ۳۹۷ ح ۱۶۲۹ .
4.اين روايت ، از متفرّداتى است كه نوه او از وى نقل كرده است و مضمون آن به صورت مضطرب ، نقل شده است .
5.المعجم الأوسط : ج ۴ ص ۳۳۹ ح ۴۳۷۴ .
6.طريق اين روايت ، واحد است و زياد بن علاقه هم منحرف از اهل بيت عليهم السلام بوده است (ر . ك : تهذيب التهذيب : ج ۲ ص ۲۲۷ الرقم ۲۴۴۶) . همچنين حسن بن صالح ، ذم هاى بسيار دارد (ر . ك : تهذيب التهذيب : ج ۱ ص ۵۵۴ ـ ۵۵۶) .
7.سنن الترمذى : ج ۵ ص ۶۴۷ ح ۳۷۴۷ .
8.وى به تصريح نسايى ضعيف شمرده شده است (ر . ك : الضعفاء و المتروكون : ص ۲۳۶) .
9.سنن أبى داوود : ج ۴ ص ۲۱۱ ح ۴۶۴۸ .
10.«روى عن البخارى و صرّح النسائى و الدارقطنى بعدم صحّة الطريق» (الضعفاء الكبير : ج ۲ ص ۲۶۷ . نيز ، ر . ك : فضائل الصحابة ، نسايى : ص ۲۸ ، العلل ، دارقطنى : ج ۴ ص ۴۰۹) .
11.المعجم الأوسط : ج ۲ ص ۲۸۹ ح ۲۰۰۹ .
12.«هذا الطريق من منفردات رواته» (المعجم الأوسط : ج ۲ ص ۲۸۹ ـ ۲۹۰) و «محمّد بن بكير الحضرمى صاحب الغرائب» (تهذيب التهذيب : ج ۵ ص ۵۰ الرقم ۶۷۹۴) .