779
بهشت و دوزخ از نگاه قرآن و حديث ج1

7 . تعارض با برخى از احاديثِ مورد قبول اهل سنّت

بر پايه ديدگاه اهل سنّت ، حديث «عشره مبشَّره» با احاديث ديگرى كه مورد قبول آنهاست ، معارض است ، مانند : آنچه صحيح البخارى و ديگر كتب ستّه و غير آنها از سعد بن ابى وقّاص ـ كه خود ، يكى از ده بهشتىِ بشارت داده شده به بهشت است ـ نقل مى كنند كه وى مى گويد :
نشنيدم پيامبر صلى الله عليه و آله براى كسى كه روى زمين راه مى رود ، بگويد از اهل بهشت است ، مگر براى عبد اللّه بن سلام . ۱
به همين جهت ، بزرگان اهل سنّت ، در صدد توجيه اين تعارض بر آمده اند . ۲

1.صحيح البخارى : ج ۳ ص ۱۳۸۷ ح ۳۶۰۱ ، صحيح مسلم : ج ۴ ص ۱۹۳۰ ح ۱۴۷ ، فضائل الصحابة ، نسايى : ص ۴۵ ح ۱۴۸ ، مسند ابن حنبل : ج ۱ ص ۳۵۸ ح ۱۴۵۳ ، السنن الكبرى : ج ۵ ص ۷۰ ح ۸۲۵۲ .

2.از جمله : «إنّ سعدا كره تزكية نفسه لأنّه أحد العشرة» (فتح البارى : ج ۷ ص ۱۲۹) ، «إنّ نفى سماعه ذلك ، لا يدلّ على نفى البشارة لغيره» (شرح صحيح مسلم ، نووى : ج ۶ ص ۱۶۴) ، «أى البشارة وقعت حينما كان يمشى عبد اللّه بن سلام بخلاف بشارات غيره» (مرقاة المفاتيح : ج ۵ ص ۶۲۲) و «إنّ سعدا قال ذلك بعد موت المبشَّرين و لم يتأخّر إلّا سعدا و سعيدا» (فتح البارى : ج ۷ ص ۱۳۰) .


بهشت و دوزخ از نگاه قرآن و حديث ج1
778

4 . نقل نشدن آن به وسيله ساير افرادى كه بهشتى ناميده شده اند

نكته ديگرى كه موجب تضعيف حديث «عشره مبشَّره» مى شود ، اين است كه بجز عبد الرحمان بن عوف و سعيد بن زيد ، ساير افرادى كه در اين حديث ، بهشتى معرّفى شده اند ، آن را از پيامبر صلى الله عليه و آله نقل نكرده اند .
همچنين اين سؤال ، مطرح است كه : چرا پيش از اين كه سعيد بن زيد ، اين حديث را در زمان عثمان از پيامبر صلى الله عليه و آله نقل كند ، هيچ يك از آن نُه نفر ، به نفع خود به آن استناد نكرده است ؟ و چرا در جنگ جمل ، زبير در احتجاج با امام على عليه السلام آن را از سعيد بن زيد نقل كرده ۱ ، نه از پيامبر؟

5 . عدم قبول شهادت متّهم

با عنايت به اين كه سند حديث «عشره مبشَّره» ، به عبد الرحمان بن عوف و سعيد بن زيد مى رسد و اين دو ، خود ، در شمار بشارت داده شدگان به بهشت در اين حديث اند ، شهادت آنها بر خوبىِ خود ـ هر چند در كنار ديگران ـ به اتّفاق علما ، قابل قبول نيست . ۲

6 . اضطراب در متن حديث

افزون بر ضعف اسناد حديث «عشره مبشَّره» ، اضطراب شديد متن آن ، قرينه اى ديگر بر عدم صدور حديثِ ياد شده است ؛ زيرا در برخى از گزارش ها نام پيامبر صلى الله عليه و آله در شمار بهشتيان آمده ۳ و در برخى ديگر نيامده است . ۴ همچنين در برخى گزارش ها به نقل از پيامبر صلى الله عليه و آله ، نام ده نفر ، ذكر شده ۵ و در برخى ، نام افراد به وسيله سعيد بن زيد و پس از طرح كلّىِ موضوع ، ذكر شده است . ۶ نيز در برخى از گزارش ها نام ابو عبيده جرّاح آمده ۷ و در برخى نيامده است ؛ ۸ بلكه در برخى گزارش ها ، تنها نام شش نفر ذكر شده است . ۹

1.ر . ك : الإفصاح : ص ۷۱ ، تلخيص الشافى : ج ۳ ص ۲۴۱ .

2.ر . ك : تدريب الراوى : ص ۲۶۵ . گفتنى است كه علما ، تمام شرايط شاهد را براى راوى هم معتبر شمرده اند و متّهم بودن راوى به تعريف از خودش ، يكى از موانع پذيرش روايت ، دانسته شده است . اجماع فقها در اين موضوع ، ثابت است (ر . ك : الفقه الإسلامى و أدلّته : ج ۸ ص ۶۰۴۱) .

3.سنن أبى داوود : ج ۴ ص ۲۱۲ ح ۴۶۴۹ .

4.سنن الترمذى : ج ۵ ص ۶۴۷ ح ۳۷۴۷ ، مسند ابن حنبل : ج ۱ ص ۴۱۰ ح ۱۶۷۵ .

5.مسند ابن حنبل : ج ۱ ص ۳۹۸ ح ۱۶۳۱ .

6.المعجم الأوسط : ج ۱ ص ۲۶۷ ح ۸۶۹ و ج ۲ ص ۲۸۹ ح ۲۰۰۹ .

7.سنن أبى داوود : ج ۴ ص ۲۱۲ ح ۴۶۶۹ .

8.الآحاد و المثانى : ج ۱ ص ۱۸۲ ح ۲۳۲ ، جزء ابن عاصم : ص ۸۰ .

  • نام منبع :
    بهشت و دوزخ از نگاه قرآن و حديث ج1
تعداد بازدید : 52518
صفحه از 798
پرینت  ارسال به