هفت . مبناى «عقد اخوّت» چيست؟

و در پايان ، يكى از مسائلى كه شايسته است در اين جا مورد بررسى قرار گيرد ، اين است كه عقد اخوّت كه در جامعه ما اخيرا بين پاره اى از متديّنان رواج يافته ، آيا ريشه اى در احاديث اسلامى دارد يا خير؟
محدّث نورى رحمه الله در كتاب مستدرك الوسائل ، در بيان اعمال عيد غدير ، از صاحب كتاب رياض العلماء ، در ذكر صورت اجازه يكى از علما چنين نقل كرده است :
و عقد بينى و بينه الإخاء فى ذلك اليوم المبارك ، الّذى وقع فيه النصّ من سيّد الأنام صلى الله عليه و آله على الخصوص بالإخاء فى ذلك المقام .
ميان من و او در اين روز فرخنده ، پيمان برادرى بسته شد ، آن گونه كه از سَرور مردمان [پيامبر صلى الله عليه و آله ] حديث ويژه اى داير بر پيمان برادرى در اين مقام، رسيده است.
سپس ، صاحب مستدرك الوسائل مى گويد:
من ، حديثى را كه او به آن اشاره كرده و نيز چگونگى پيمان برادرى را ، جز در زاد الفردوس ـ كه از مؤلّفات يكى از متأخّران است ـ ، نيافتم . وى در ضمن اعمال اين روز فرخنده ، گفته است : شايسته است كه در اين روز ، با برادران ، عقد اخوّت بسته شود ، بدين گونه كه دست راست را بر دستِ راست برادر مؤمنش بگذارد و بگويد : «با تو در راه خدا ، پيمان برادرى مى بندم و با تو در راه خدا ، يك رو (خالص) شدم و در راه خدا ، با تو مصافحه كردم و با خداوند و فرشتگانش و كتاب هايش و پيامبرانش و فرستادگانش و امامان معصوم عليهم السلام ، عهد بستم بر اين كه اگر از اهل بهشت و شفاعت شدم و اجازه يافتم كه وارد بهشت شوم ، داخل آن نشوم ، مگر اين كه تو همراهم باشى» و آن يكى پاسخ دهد : «پذيرفتم» . سپس ادامه دهد : «همه حقوق برادرى را از تو ساقط كردم ، جز شفاعت ، زيارت و دعا را» . ^۱
محدّث قمى رحمه الله ضمن نقل صيغه اخوّت از منبع ياد شده ، مى افزايد :
و محدّث فيض نيز در خلاصة الأذكار ، صيغه اخوّت را قريب به همين نحو ، ذكر نموده است . ^۲
و آن گاه آورده :
پس ، قبول نمايد طرف مقابل از براى خود يا موكّل خود به لفظى كه دلالت بر قبول نمايد . پس ساقط كنند از همديگر ، جميع حقوق اخوّت را ، ماسِواى دعا و زيارت . ^۳
در اين باره ، چند نكته ، قابل تأمّل و بررسى است: