قُلتُ : يا رَسولَ اللّهِ ، عَلِّمنى سُنَّةَ الأَذانِ ، قالَ : فَمَسَحَ مُقَدَّمَ رَأسى ، وَ قالَ : تَقولُ : ... حَىَّ عَلَى الفَلاحِ ، فَإِن كانَ صَلاةُ الصُّبحِ قُلتَ : الصَّلاةُ خَيرٌ مِنَ النَّومِ ، اللّهُ أكبَرُ ... . 1
گفتم : اى پيامبر خدا ! شيوه اذان گفتن را به من بياموز. پيامبر صلى الله عليه و آله دستى بر جلوى سرم كشيد و فرمود : «مى گويى : ... حىَّ على الفلاح. و اگر نماز صبح بود ، مى گويى : الصلاة خير من النوم ، اللّه أكبر...» .
گفتنى است كه سند اين روايت ، صحيح نيست . 2
روايات ديگرى نيز در التاريخ الكبير بخارى ، 3 المعجم الكبير طبرانى ، 4 المعجم الأوسط ، 5 سنن الترمذى 6 و سنن ابن ماجة 7 بر اين معنا دلالت دارند ؛ امّا هيچ يك از آنها از نظر سند ، صحيح نيست .
دسته دوم : رواياتى كه بر اين مطلب دلالت دارند كه بند مذكور ، به پيشنهاد بلال و تأييد پيامبر اسلام ، به اذان افزوده شده است ، مانند آنچه در المعجم الأوسط از محمّد بن ابراهيم ، از پدرش ، از جدّش ، از عمرو بن صالح ، از صالح بن ابى اخضر ، از عروه ، از عايشه نقل شده كه :
جاء بلال إلى النبىّ صلى الله عليه و آله يؤذّنه لصلاة الصبح فوجده نائما فقال : الصلاة خير من النوم فاُقرّت فى أذان الصبح . 8
1.سنن أبى داوود : ج ۱ ص ۱۳۳، التاريخ الكبير : ج ۱ ص ۱۶۳ ح ۴۸۶ ، سنن البيهقى : ج ۱ ص ۶۲۲ ح ۱۹۷۹ .
2.چرا كه محمّد بن عبد الملك بن ابى محذوره ، در كتب رجال ، «مجهول» معرّفى شده است (ر . ك : الجرح و التعديل : ج ۸ ص ۷ ش ۱۴ ، التاريخ الكبير : ج ۱ ص ۱۶۳ ش ۴۸۶) .
3.التاريخ الكبير : ج ۱ ص ۹۳ .
4.المعجم الكبير : ج ۱ ص ۳۵۲ ح ۱۰۷۱ .
5.المعجم الأوسط : ج ۷ ص ۲۹۰ .
6.سنن الترمذى : ج ۱ ص ۲۴۸ .
7.سنن ابن ماجة : ج ۱ ص ۲۳۷ ح ۷۱۵ .
8.المعجم الأوسط : ج ۷ ص ۳۰۹ .