پژوهشى در باره تفسير و تأويل و تنزيل قرآن‏ - صفحه 6

اين آيه ، به پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله مى‏فرمايد كه مشركان مكه ، در مقام ايراد و بهانه‏گيرى نسبت به رسالت آن حضرت و قرآن ، هر مَثَل و سخنى را كه مطرح كنند ، خداوند متعال در برابر آنان ، سخنى مى‏آورد كه هم حق است و هم با بهترين بيان به آن پاسخ مى‏دهد .

كاربرد كلمه «تأويل» در قرآن‏

واژه «تأويل» در قرآن هفده بار به كار رفته است .۱ از مطالعه و بررسى مجموع آياتى كه در آنها لفظ تأويل وارد شده است ، مشخص مى‏گردد كه لفظ «تأويل» در قرآن در اين معانى به كار رفته است :
1 . واقعيت‏ها و حوادثى كه رؤيا از آن حكايت مى‏كند ، مانند : تأويل رؤياى يوسف عليه السلام،۲ تأويل رؤياى هم‏بندهاى او در زندان،۳ و تأويل رؤياى پادشاه مصر .۴
2 . سِرّ و حقيقتى نهفته در وراى امر ؛ مانند حكمت و اسرار اقدامات به ظاهر نادرستِ مصاحب موسى عليه السلام در تخريب كشتى ، و كشتن جوانى بى‏گناه ، و تعمير ديوارى در حال فرو ريختن بدون دريافت مزد .۵
3 . حكمت پاره‏اى از احكام الهى .۶
4 . تجسّم عينى وعده‏هاى الهى در قيامت .۷

1.آل عمران: آيه ۷ (دو بار)؛ نساء: آيه ۵۹ ؛ اعراف : آيه ۵۳ (دوبار) ؛ يونس : آيه ۳۹ ؛ يوسف : آيه‏هاى ۶ ، ۲۱ ، ۳۶ ، ۳۷ ، ۴۴ ، ۴۵ ، ۱۰۰ ، ۱۰۱ ؛ اسرا : آيه ۳۵؛ كهف: آيه‏هاى ۷۸ و ۸۲ .

2.يوسف : آيه ۶ و ۱۰۰ .

3.همان : آيه ۳۶ - ۴۲ .

4.همان : آيه ۴۳ - ۴۸ .

5.كهف : آيه ۸۲ .

6.نساء : آيه ۵۹ ؛ اسرا : آيه ۳۵ .

7.اعراف: آيه ۵۳ ، يونس : آيه ۳۸ - ۳۹ .

صفحه از 13