توضیحی در مورد عدل خداوند - صفحه 6

مال يتيم بايد به او داده شود . حال اگر به ناحق، نصيب ديگرى شد ، در جايگاه واقعى خود ، قرار نگرفته و مفهوم ظلم اجتماعى تحقّق يافته است .

پنج . مراتب عدالت بشرى

واژه «عدل» در متون اسلامى ، كاربردهاى مختلفى در مورد انسان دارد كه با توجّه به مفهوم جامع آن، به مراتبِ متفاوتِ عدالت بشرى ، اشاره دارند . اين مراتب ، عبارت اند از :

1 . عدالت اعتقادى

كسى كه پندارهاى موهوم را از خود دور ساخته و باورهاى خويش را مطابق با واقع كرده است، از نظر اعتقادى، عادل است ؛ يعنى در عقايد خود ، هر چيز را در جايگاه درست خويش نشانده است . بر اين اساس، موحّد ، دادگرِ اعتقادى است و مشرك، ظالمِ اعتقادى . انسان به هر اندازه كه عقايدش بيشتر با واقع ، همخوانى داشته باشند ، به مراتبِ والاترى از اين نوع عدالت ، دست مى يابد .

2 . عدالت عملى

مقصود از عدالت عملى، خصوصيّتى است كه از نظر فقهى ، شرطِ پايين ترين مرتبه امامت، يعنى امامت در نماز جماعت است. اين مرتبه از عدالت، حاصل تبلور عدل عقيدتى در عمل انسان است. اين حديث پيامبر صلى الله عليه و آله ، به همين مرتبه عدالت اشاره دارد :
مَن عامَلَ النَّاسَ فَلَم يَظلِمهُم، وَحَدَّثَهُم فَلَم يَكذِبهُم ، وَوَعَدَهُم فَلَم يُخلِفهُم، فَهوَ مِمَّن كَمَلَت مُرُوءَتُهُ ، وَظَهَرَت عَدالَتُهُ . 1 هر كس با مردم نشست و برخاست كند ، ولى به آنها ستم روا ندارد و براى آنها

1.ر . ك : ص ۷۰ ح ۵۶۸۲ .

صفحه از 16