درآمد

بلا و ابتلا ، در لغت

واژه هاى «بلاء» و «ابتلاء» ، مصدر از ريشه «بلو» يا «بلى» و به معناى امتحان و آزمايش اند . ابن منظور در اين باره نوشته است :
بَلَوتُ الرَّجُلَ بَلوا وَ بَلاءً وَ ابتَلَيتُهُ : اِختَبَرتُهُ ، وَ بَلاهُ يَبلوهُ بَلوا : إذا جَرَّبَهُ وَ اختَبَرَهُ .^۱
[جمله] «بَلَوتُ الرَّجُلَ بَلوا وَ بَلاءً وَ ابتَلَيتُهُ ، يعنى او را آزمودم . گفته مى شود : «بَلاهُ يَبلوهُ بَلوا» ، هر گاه شخص را آزموده و امتحان كرده باشد .
امّا ابن فارس بر اين باور است كه ريشه «بلاء»، داراى دو معناست : يكى كهنه شدن چيزى و ديگرى نوعى آزمايش . متن گفته او اين است :
الباءُ وَ اللّامُ وَ الواوُ وَ الياءُ ، أصلانِ : أحَدُهُما إخلاقُ الشَّى ءِ ، وَ الثّانى : نَوعٌ مِنَ الاِختِبارِ ، وَ يُحمَلُ عَلَيهِ الإِخبارُ أيضا .^۲
بلوى، دو اصل است : يكى فرسوده كردن چيز ، و ديگرى، گونه اى از آزمودن است . براى خبر دادن هم به كار مى رود .
راغب در المفردات، بدين سان، دو معناى ياد شده را به هم پيوند داده است :